O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti yuridik fakulteti

qonunosti hujjatlar
idir. 
O‘zbekiston Respublikasida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarining ustuvorligi so‘zsiz 
tan olinadi. 
O‘zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  oliy  yuridik  kuchga  ega  va  O‘zbekiston  Respublikasining 
butun hududida qo‘llaniladi. 
O‘zbekiston  Respublikasining  qonunlari  va  boshqa  me’yoriy-huquqiy  hujjatlar  O‘zbekiston 
Respublikasining  Konstitutsiyasi  asosida  va  uni  ijro  etish  uchun  qabul  qilinadi  hamda  uning  normalari  va 
prinsiplariga zid kelishi mumkin emas. 
O‘zbekiston  Respublikasining  qonunlari  eng  muhim  va  barqaror  ijtimoiy  munosabatlarni  tartibga  soladi 
hamda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan yoki referendum o‘tkazish yo‘li bilan qabul qilinadi. 
O‘zbekiston  Respublikasining  qonunlari  konstitutsiyaviy  qonunlar  tarzida  qabul  qilinishi  mumkin. 
O‘zbekiston Respublikasining qonunlari konstitutsiyaviy qonunlar tarzida qabul qilinishi mumkin. Bunday 
qonunlar Konstitutsiyani o‘zgartiradigan qonunlardir.  
Kodekslar O‘zbekiston Respublikasining qonunlari bilan tasdiqlanadi. Hozirgi kunda amalda bo‘lgan 
kodekslar soni 18 ta.  
Normativ-huquqiy hujjatlarda: 
•
 
"qonun hujjatlarida belgilangan tartibda" deb ko‘rsatilganda barcha normativ-huquqiy hujjatlar;        
 
1
 Ушбу Қонун «Халқ сўзи» газетасининг 2012 йил 25 декабрдаги 250 (5670)-сонида эълон қилинган.  

---

© 
Олий таълимда меъёрий ҳужжатлар
 
7 
•
 
"qonunda  belgilangan  tartibda"  deb  ko‘rsatilganda  O‘zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasi, 
O‘zbekiston Respublikasining qonunlari, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlari; 
•
 
"qonunosti hujjatlarida belgilangan tartibda" deb ko‘rsatilganda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 
farmonlari,  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  qarorlari,  vazirliklar,  davlat  qo‘mitalari 
va idoralarining normativ-huquqiy hujjatlari, mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarorlari nazarda 
tutiladi. 
1.2.
  O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining  palatalari,  O‘zbekiston  Respublikasining  Prezidenti, 
O‘zbekiston 
 Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi,  vazirliklar,  davlat  qo‘mitalari  va  idoralar, 
mahalliy davlat hokimiyati organlari normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilish huquqiga ega bo‘lgan organlar yoki 
mansabdor shaxslar   hisoblanadi. 
O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining  palatalari  O‘zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  va 
qonunlari asosida hamda ularni ijro etish uchun karorlar tarzida me’yoriy-huquqiy hujjatlar qabul qiladi. 
O‘zbekiston  Respublikasining  Prezidenti  O‘zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  va  qonunlari 
asosida  hamda  ularni  ijro  etish  uchun  farmonlar,  qarorlar  va  farmoyishlar  tarzida  me’yoriy  -huquqiy  hujjatlar 
qabul qiladi. 
O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi  O‘zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  va 
qonunlari,  O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  palatalarining  qarorlari,  O‘zbekiston  Respublikasi 
Prezidentining  farmonlari,  qarorlari  va  farmoyishlari  asosida  hamda  ularni  ijro  etish  uchun  karorlar  tarzida 
me’yoriy - huquqiy hujjatlar qabul qiladi. 
Vazirliklar,  davlat  qo‘mitalari  va  idoralar  o‘z  vakolati  doirasida  buyruqlar  hamda  qarorlar  tarzida 
me’yoriy - huquqiy hujjatlar qabul qiladi. 
Vazirliklar,  davlat  qo‘mitalari  va  idoralarning  buyruqlari  hamda  qarorlari  O‘zbekiston  Respublikasining 
Konstitutsiyasi  va  qonunlari,  O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  palatalarining  qarorlari,  O‘zbekiston 
Respublikasi  Prezidentining  farmonlari,  qarorlari  va  farmoyishlari,  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar    
Mahkamasining qarorlari va farmoyishlari asosida hamda ularni ijro etish uchun qabul qilinadi. 
Buyruqlar  vazirlar  tomonidan  yoki  idora  nomidan  qarorlar  qabul  qilish  yakka  tartibda  amalga 
oshiriladigan idoralar rahbarlari tomonidan qabul qilinadi. 
Qarorlar  davlat  qo‘mitalari  tomonidan  yoki  idora  nomidan  qarorlar  qabul  qilishni  mazkur  idoraning 
kollegial organi amalga oshiradigan idoralar tomonidan qabul qilinadi. 
Vazirliklar,  davlat  qo‘mitalari  va  idoralarning  buyruqlari  hamda  qarorlari  boshqa  vazirliklar,  davlat 
qo‘mitalari yoki idoralar bilan kelishilgan holda qabul qilinishi mumkin. 
Vazirliklar,  davlat  qo‘mitalari  va  idoralar  tomonidan  qo‘shma  qarorlar  tarzida  me’yoriy  -  huquqiy   
hujjatlar qabul qilinishi mumkin. 
Vazirliklar,  davlat  qo‘mitalari  va  idoralarning  tarkibiy  bo‘linmalari  hamda  hududiy  organlari  me’yoriy  - 
huquqiy hujjatlar qabul qilishga haqli emas. 
Mahalliy davlat hokimiyati organlari o‘z vakolati doirasida qarorlar tarzida me’yoriy - huquqiy   hujjatlar 
qabul qiladi. 
Mahalliy  davlat  hokimiyati  organlarining  qarorlari  O‘zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi  va 
qonunlari,  O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  palatalarining  qarorlari,  O‘zbekiston  Respublikasi 
Prezidentining  farmonlari,  qarorlari  va  farmoyishlari,  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining 
qarorlari  va  farmoyishlari,  shuningdek  mahalliy  davlat  hokimiyati  yuqori  turuvchi  organlarining  qarorlari 
asosida va ularni ijro etish uchun qabul qilinadi. 
Turli  me’yoriy  -  huquqiy  hujjatlarning  yuridik  kuchi  bo‘yicha  o‘zaro  nisbati  O‘zbekiston 
Respublikasining  Konstitutsiyasiga,  normativ-huquqiy  hujjatlarni  qabul  qilgan  organlarning  vakolatiga  va 
maqomiga,  ushbu  hujjatlarning  turlariga,  shuningdek,  me’yoriy-huquqiy  hujjat  qabul  qilingan  sanaga  muvofiq 
belgilanadi. 
Me’yoriy  -  huquqiy  hujjat  o‘ziga  nisbatan  yuqori  yuridik  kuchga  ega  bo‘lgan  me’yoriy  -huquqiy 
hujjatlarga muvofiq bo‘lishi shart. Me’yoriy - huquqiy hujjatlar o‘rtasida tafovut bo‘lgan taqdirda, yuqori yuridik 
kuchga ega bo‘lgan me’yoriy - huquqiy   hujjat qo‘llaniladi. 
Teng yuridik kuchga ega bo‘lgan me’yoriy - huquqiy hujjatlar o‘rtasida tafovut bo‘lgan taqdirda, keyinroq 
qabul qilingan hujjat qoidalari amal qiladi. 
Agar me’yoriy - huquqiy hujjatni qabul qilgan vazirlikning, davlat qo‘mitasining yoki idoraning ijtimoiy 
munosabatlarning muayyan sohasini huquqiy jihatdan tartibga solish uchun maxsus vakolati bo‘lsa, ushbu organ 
qabul  qilgan  hujjat  bir  xil  darajadagi  boshqa  vazirlik,  davlat  qo‘mitasi  yoki  idora  tomonidan  qabul  qilingan 
me’yoriy - huquqiy hujjatga nisbatan yuqori yuridik kuchga ega bo‘ladi. 
1.3.
  Vazirliklar,  davlat  qo‘mitalari  va  idoralarining  normativ-huquqiy  hujjatlar  loyihalarini  tayyorlash 
bo‘yicha  ishini  muvofiqlashtirib  turish,  qonun  hujjatlariga  muvofiq,  O‘zbekiston  Respublikasi  Adliya  vazirligi 
tomonidan amalga oshiriladi. 

---

8 
 
O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi qonunchilik ijodkorligi faoliyatini takomillashtirishning ustuvor 
yo‘nalishlarini  ishlab  chiqadi,  ularning  amalga  oshirilishini  ta’minlaydi,  davlat  boshqaruvi  organlarining 
qonunchilik  ijodkorligi  masalalari  bo‘yicha  faoliyatini  muvofiqlashtiradi  va  ularga  metodik  rahbarlikni  amalga 
oshiradi,  davlat  boshqaruvi  organlari  tomonidan  qonun  loyihalari  tayyorlashning  zarurligi  masalalari  bo‘yicha 
oldindan kelishishni amalga oshiradi. 
 Hujjat rasmiy normativ-huquqiy hujjat deb hisoblanishi uchun: 
a) "Normativ-huquqiy hujjatlar to‘g‘risida"gi Qonunda belgilangan shaklda qabul qilingan; 
b) Umummajburiy davlat ko‘rsatmalari sifatida qonun hujjatlari normalarini belgilash, o‘zgartirish yoki 
bekor qilishga qaratilgan bo‘lishi shart. 
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 84-moddasi talabiga ko‘ra, qonun O‘zbekiston Respublikasi 
Oliy  Majlisining  Qonunchilik  palatasi  tomonidan  qabul  qilinib,  O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining 
Senati  tomonidan  ma’qullanib,  O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  tomonidan  imzolangach  hamda  qonunda 
belgilangan tartibda rasmiy nashrlarda e’lon qilingach, yuridik kuchga ega bo‘ladi. 
Normativ-huquqiy  hujjatlar  "Normativ-huquqiy  hujjatlar  to‘g‘risida"gi  Qonunning  16-23-moddalariga 
asosan, normativ-huquqiy hujjatlarga qo‘yiladigan asosiy talablarga binoan qabul qilinishi lozim, ya’ni: 
•
 
normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarining mazmuniga qo‘yiladigan talablarga asosan tayyorlanishi; 
•
 
normativ-huquqiy hujjatni qo‘llash amaliyotini hamda jamoatchilik fikrini o‘rganish; 
•
 
normativ-huquqiy hujjatning loyihasini normativ-huquqiy hujjatni qabul qiluvchi organga kiritish; 
•
 
normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarining ekspertizasini o‘tkazish; 
•
 
normativ-huquqiy hujjatning rekvizitiga ega normativ-huquqiy hujjatlar rasmiy matnini imzo qo‘yib 
tasdiqlash; 
•
 
qonunning  22-moddasida  nazarda  tutilgan  hollarda  normativ-huquqiy  hujjatlarni  davlat  ro‘yxatidan 
o‘tkazish; 
•
 
yangi  normativ-huquqiy  hujjat  qabul  qilinganligi  munosabati  bilan  ilgari  qabul  qilingan  hujjatlarni 
qayta ko‘rib chiqish talab etiladi. 
Normativ-huquqiy hujjatlar, bundan tashqari, qonunning 24-30-moddalarida belgilangan tartibda rasmiy 
manbalarda  e’lon  qilinishi,  kuchga  kirishi  shart.  Hammaning  e’tibori  uchun  rasman  e’lon  qilinmagan  qonun 
asosida hech kim sudlanishi, jazoga tortilishi yoki mol-mulkidan mahrum qilinishi mumkin emas. 
 
Normativ-huquqiy hujjatlar, agar hujjatlarning o‘zida kechroq muddat ko‘rsatilgan bo‘lmasa, ular