O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti yuridik fakulteti

II. 
Oliy 
ta’lim 
muassasasiga 
talabalikka 
qabul 
qilish 
jarayonida 
korrupsiyaviy 
huquqbuzarliklarni sodir etilishining sabab va omillari. 
 
Birinchidan
,  oliy  ta’lim  muassasasiga  o‘qishga  kirish  imtixonlari,  ya’ni  test  sinovlari  eskirgan  bo‘lib, 
asosan yodlash va hotirada saqlash qobilyatiga asoslangan. Bu ayniqsa ijtimoiy va tabiiy fanlar yo‘nalishlarida 
keng  tarqalgan,  aniq  fanlar  doirasidagi  tizimli  qoida  va  hisob  kitob  amallarini  tushunish  qobilyati  ko‘rinadi 
holos.  Test  sinovlari  nomzodning  dunyoqarishi,  mantiqiy  fikrlash  qobiliyatlari,  umuman  olgan  sof  bilim 
darajasini belgilab bera olmaydi.  
Ikkinchidan
,  test  sinovlariga  talablardan  juda  keng  doiradagi  ma’lumotlarni  yodlashi  talab  etilgani 
sababli  ularda  bilmagan  savol  tushub  qolishligi,  imtihonlar  adolatli  bo‘lmasligi  haqida  ishonchsiz  tasavvurlar 
shakllanishiga  olib  kelmoqda  va  bu  ularni,  ularning  ota-onalarini  oliy  ta’lim  muassasasiga  kirishni  noqonuniy 
yo‘llaridan foydalanishga undamoqda.  
Uchinchidan
,  mamlakatimizda  kirish  imtixonlari  kompyuter  texnologiyalari  asosida  o‘tkazilmaydi, 
talaba o‘z imtixon natijasini ma’lumot muddat o‘tkandan so‘ng biladi. Imtixonlarni natijalarini tekshirish inson 
omiliga bog‘liqligi albatta korrupsiyaviy holatlarga sabab bo‘ladi.  
To‘rtinchidan
,  kirish  test  sinovlari  video  tasvirga  olinayotgan  bo‘lsada,  ayrim  ijodiy  imtixonlarni 
tasvirga  olish,  uni  saqlash  talablari  umuman  yo‘q.  Murojaatlarni  o‘rganish  davomida  sport  amaliy  san’at 
bo‘yicha  imtixon  video  tasvirlarda  kerakli  jarayonlar  mavjud  emasligi  sababli  masalaga  oydiklik  kiritishni 
imkoni bo‘lmayapti.  
Beshinchidan
, mamlakatimizda  oliy  ta’limning  qamrov  darajasi  past  bo‘lib,  2019  yilda bu  ko‘rsatkich 
20  foizni tashkil  etmoqda. Raqobat muhitini  kuchliligi  o‘z-o‘zidan  bitiruvchi  nomzodlar  o‘rtasida  oliy ta’limni 
muhim  bosqichga  aylanishiga,  ularni  barcha  imkoniyatlardan  foydalanishga  undamoqda.  Imtixon  jarayonini 
korrupsiyaviy  huquqbuzarliklar  bilan  qamrab  olinishi  munosib  nomzodlar  o‘rniga  nomunosiblarini  kirib 
qolishiga olib kelmoqda.    
Oltinchidan
, keyingi yillarda kirish imtixonlarini o‘tkazish jarayoni ochiqliq va oshkoralik ta’minlangan 
bo‘lsada, imtixon natijalarini tekshirish, umuman DTMning faoliyat jarayoni to‘liq yopiq holatda.   
Shuningdek,  DTMni  qaysi  organ  qanday  tartibda  nazorat  qiladi      tartib  va  tomyillarini  aniq  belgilash 
lozim, ya’ni DTMning hisobdorligi, ochiqligi va shaffofligini oshirish lozim.