Biolog 10 indd

belgilarning 
mustaqil holda taqsimlanishi 
deb ataladi.
U quyidagicha ta’rifl anadi: ikki yoki undan ortiq alternativ belgilari bo‘lgan 
geterozigota  organizmlar  o‘zaro  chatishtirilganda  belgilarning  mustaqil  holda 
nasldan  naslga  o‘tishi  yoki  kombinatsiyalanishi  kuzatiladi.  Lekin  shu  narsani 
unutmaslik kerakki, bu qonun faqat noallel genlar nogomolog xromosomalarda 
joylashgandagina amalga oshadi.
Diduragay  chatishtirishda  allellarning  F
2
  avlodida  fenotip  jihatdan 
allellarning quyidagi kombinatsiyasi yuzaga chiqishi mumkin: sariq va silliq = 
3/4x3/4 = 9/16; yashil va silliq = 3/4x1/4 = 3/16; sariq va burushgan = 3/4x1/4 = 
3/16; yashil va burushgan =1/4x1/4 = 1/16.

---

86
Xulosa  qilib  aytganda,  G.  Mendel  tajribalarida  dominant  va  retsessiv 
belgilarning nisbati 3:1 ni tashkil etadi.
  Uch,  to‘rt  va  undan  ko‘p  belgilari  bilan  tafovut  qiladigan  formalarni 
chatishishidan  hosil  bo‘lgan  organizmlar 
poliduragaylar 
deb  nomlanadi. 
Masalan, no‘xatning doni sariq, sirti tekis, gultojibargi qizil bo‘lgan navi doni 
yashil, sirti burushgan, gultojibargi oq rangda bo‘lgan navi bilan chatishtirilsa 
F
1
 duragaylarning doni sariq, sirti tekis, gultojibarglari qizil rangda bo‘ladi.
Agar  F
1
  duragaylar  o‘zaro  chatishtirilsa  8  xil  urg‘ochi  gametalar,  8 xil 
gametalar  erkak  qo‘shilishi  oqibatida  64  ta  zigota  hosil  bo‘ladi.  Ularning 
fenotipi: 27 ta doni sariq, tekis, guli qizil, 9 ta doni sariq, tekis, guli oq, 9 ta 
doni sariq, burushgan, guli oq, 9 ta doni yashil, tekis, guli qizil, 3 ta doni sariq, 
burushgan, guli oq, 3 ta doni yashil, tekis, guli oq, 3 ta doni yashil, burushgan, 
guli qizil, 1 ta doni yashil, burushgan, guli oq bo‘ladi.