Oo‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

 

Nazorat savollari 

 

1.

 

Sanoat qoldiqlariga nimalar kiradi? 

2.

 

Fosfogips nima, uning tarkibi qanday?

 

3.

 

Yonuvchan slanes nima, uning tarkibi qanday?

 

4.

 

Lignin nima, uning tarkibi qanday?

 

5.

 

Ko„mir chiqindilari nima, ularning tarkibi qanday?

 

6.

 

Sanoat chiqindilaridan o„g„it sifatida qanday foydalaniladi?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

59 

 

XII bob.

 

MINERAL VA NOAN’ANAVIY O‘G‘ITLARNI BIRGA 

QO‘LLASH HAMDA ATROF MUHIT MUHOFAZASI 

 

12.1. O‘g‘it qo‘llash me’yorlari 

 

Respublikamizda  ekinlardan  mo„l  va  sifatli  hosil  olish  uchun  qishloq 

xo„jaligiga  ko„p  miqdorda  mineral  va  mahalliy  o„g„itlar  yetkazib  berilmoqda. 

O„g„it  me‟yorlarini  to„g„ri  belgilash  agrokimyo  fani  va  amaliyotining  asosiy 

vazifasi  bo„lib  qolmoqda.  O„g„it  me‟yorini  belgilashda  tuproq,  o„simlik,  o„g„it, 

iqlim  va  agrotexnikaviy  tadbirlar  o„rtasidagi  bog„liqlik  hisobga  olinishi  lozim. 

Turli  ekinlar  uchun  o„g„it    me‟yorini  belgilashda  qishloq  xo„jalik  va  ilmiy 

muassasalarning 

tavsiyalaridan 

yoki 

ilmiy 

adabiyotlarda 

 

ko„rsatilgan  

miqdorlardan  foydalanish  mumkin.  Tavsiya  etiladigan  o„g„it  me‟yorlariga 

muayyan  tuproq,  xo„jalik  sharoitlari  hamda  rejalashtirilgan  hosil  asosida  tegishli 

aniqlik va tuzatishlar kiritiladi. O„g„it me‟yorini rejalashda xo„jaliklarning mineral 

o„g„itlarni  sotib  olishga  bo„lgan  moliyaviy  imkoniyati  hamda  to„planadigan 

mahalliy o„g„itlar miqdoriga ham alohida e‟tibor beriladi. 

 Agrokimyoda  o„g„itlashning  maqbul,  oqilona  va  eng  yuqori  me‟yorlari 

farqlanadi.  O„g„itlashning   

m  a  q  b  u  l    m  e  ‘  yo  r  i

      deb  har  gektar  maydondan 

tuproq  unumdorligini  saqlagan  yoki  oshirib  borgan  holda  mo„l  va  sifatli  hosil 

hamda  eng  yuqori  darajada  sof  daromad  olish  uchun  kerak  bo„ladigan  o„g„it 

miqdoriga  aytiladi.  Ma‟lumki,  o„g„it  me‟yorining  cheksiz  ortib  borishiga  bog„liq 

ravishda  qo„shimcha  hosil  miqdori  ham  oshib  boravermaydi,  ma‟lum  darajadan 

keyin  qo„shimcha  hosil  miqdorining  kamayishi  kuzatiladi.  Shuning  uchun  agar 

xo„jalikda mineral o„g„it miqdori kam bo„lsa, kamroq maydonga yuqori me‟yorda 

o„g„it qo„llashdan ko„ra, ko„proq maydonga o„rtacha me‟yorda qo„llab, yalpi hosil 

miqdorini oshirish ma‟qul. 

 O„g„itlashning  

o q i l o n a   m e ‘ yo r i

  -  ishlab chiqarishning muayyan 

tashkiliy-xo„jalik sharoitida bir gektar maydondan imkon qadar yuqori hosil olishni 

va  shu  bilan  bir  qatorda,  ma‟lum  miqdordagi  iqtisodiy  samaradorlikni 

ta‟minlaydigan o„g„it me‟yori. 

 O„g„itlashning   

e  n  g    yu  q  o  r i    m  e  ‘  yo  r  i

    deganda,  talab  darajasidagi 

sifatga ega bo„lgan, maksimal miqdordagi hosil yetishtirish uchun qo„llaniladigan 

o„g„it  me‟yori  tushuniladi.  O„g„itlashning  bu  usuli  xo„jaliklar  o„g„it  bilan  juda 

yuqori darajada ta‟minlangan hollardagina o„zini oqlashi mumkin.