Soliq munosabatlarining vujudga kelishi va rivojlanish bosqichlari

Uchinchi bosqichning 

o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, unda soliqlarning kamayishi hamda 

soliqlarni o‘rnatish va undirishga oid 

qonun-hujjatlarning kuchayishi  yaqqol ko‘zga tashlanadi

. Soliqqa 

tortish muammolari va uslubiyatlariga bag‘ishlangan yangi-yangi 

ilmiy-nazariy qarashlar vujudga  keldi

. 

To‘g‘ri soliqlarning ahamiyati 

ilmiy  jihatdan asoslab berildi hamda 

byudjet daromadlari ulushining katta qismini to‘ldiruvchi 

jismoniy 

shaxslarning  daromadiga  solinadigan  soliqlarni  progressiv stavkalari 

joriy etildi. Shu bilan birga tan olish lozimki,  Shu vaqtgacha biror bir 

davlatda mukammal  soliq tizimi amal qilmaydi. Hozirgacha 

iqtisodiyot ilmi soliqqa oid ko‘pdan-ko‘p savollarga javob topa 

olmayapti.

Ammo  rivojlangan  mamlakatlarda doimo amalga oshiriladigan 

islohotlar  shundan dalolat beradiki, barcha hatti-harakatlar 

soliqlarning adolatli, teng taqsimlangan  hamda aholini ijtimoiy 

muhofaza  qilish kabi unsurlarning  rivojlanishiga  katta ahamiyat 

berilgan.

Ammo hech qanday

iqtisodiy maktab soliqlarning fiskal funktsiyasidan

muhimroq qarashni ilgari sura olmadi. XIX

asrning ikkinchi yarmida ko’p

mamlakatlar yangi ilmiy nazariyalarni hayotga tatbiq etishga uringanlar, lekin

faqatgina birinchi

jahon urushidan so’ng yangi ilmiy qarashlarning samarasi

o’laroq soliq tamoyillari hozirgi mukammal ko’rinishga ega bo’lgan.

---



Uchinchi bosqichning

o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, unda

soliqlarning kamayishi hamda soliqlarni o‘rnatish va undirishga oid

qonun-hujjatlarning kuchayishi yaqqol ko‘zga tashlanadi

. Jamiyatda

moliya ilmining rivojlanishi bilan

S

oliqqa tortish muammolari va

uslubiyatlariga

bag‘ishlangan

yangi-yangi

ilmiy-nazariy

qarashlar

vujudga keldi

.



Ammo hech qanday iqtisodiy maktab soliqlarning fiskal funktsiyasidan

muhimroq qarashni ilgari sura olmadi. XIX asrning ikkinchi yarmida ko’p

mamlakatlar yangi ilmiy nazariyalarni hayotga tatbiq etishga uringanlar,

lekin faqatgina birinchi jahon urushidan so’ng yangi ilmiy qarashlarning

samarasi o’laroq soliq tamoyillari hozirgi mukammal ko’rinishga ega

bo’lgan.



Ayni

shu

vaqtda

zamonaviy

soliq

tizimining

poydevori

qurila

boshlandi,

T

o‘g‘ri soliqlarning ahamiyati

ilmiy jihatdan asoslab berildi

hamda byudjet daromadlari ulushining katta qismini to‘ldiruvchi

jismoniy

shaxslarning daromadiga solinadigan soliqlarni progressiv stavkalari

joriy

etildi.



Shu bilan birga tan olish lozimki,

S

hu vaqtgacha biror bir davlatda

mukammal soliq tizimi amal qilmaydi. Hozirgacha iqtisodiyot ilmi soliqqa

oid ko‘pdan-ko‘p savollarga javob topa olmayapti.



Ammo rivojlangan mamlakatlarda doimo amalga oshiriladigan islohotlar

shundan dalolat beradiki, barcha hatti-harakatlar soliqlarning adolatli,

teng taqsimlangan hamda aholini ijtimoiy muhofaza qilish kabi

unsurlarning rivojlanishiga katta ahamiyat berilgan.

---

Mamlakatimiz  tarixida miloddan  oldingi  va miloddan  keyingi  davrlarda hukmronlik qilgan 

davlatlarda, davlat boshliqlarining oliy 

maqsadlari o‘z xazinasini tinmay to‘ldirib borish

, 

keyingi avlodlariga  2-3 barobar ortiq boylik qoldirish  bo‘lgan. Yig‘ilgan xazinalarning eng 

ko‘p qismi unumsiz tadbirlarga tartibsiz sarflanib, hatto isrof bo‘lganligi ayon.