O‗zbekiston respublikasioliy va o‗rta

«Shampan  vinosi  bokali» 
yoki 
«Vino 
bokali»
 qabullari keng tarqalgan. Qabulning bu turi odatda peshinda boshlanib bir-bir 
yarim  soat  davom  etadi.  Bunday  qabul  turi  oddiyligi  bilan  ajralib,  shartlilik 
cheklangan.  Bunday  qabullarda  murakkab  muzokaralar  olib  borish  mumkin  emas. 
Ushbu  turdagi  qabullar  odatda  insonlarni  bir-biriga  tanishtirish  yoki  keyingi 
uchrashuvlarni belgilash uchun xizmat qiladi. 
«Nonushta»
  qabuli  (inglizcha  –  «Lanch»)  kunning  birinchi  yarmida  –  soat 
15.00dao‗tkaziladi.  Qabul  taomnomasiga  oddiy  gazaklar,  1-2  turdagi  issiq  taom  va 
desert kiradi. Qabul so‗ngida kofe yoki choy taklif etiladi. Qabul paytida avval yaxna 
ichimliklar  va  pivo  beriladi.  Bu  kabi  qabullar  jiddiy  suhbatga  yoki  biror-bir 
muammolarni  muhokama  qilishga  imkon  yaratadi.  Qabul  paytidagi  tanaffus  (yangi 
taom  tortilishidan  yoki  desert  va  choydan  avval)  taklif  etilgan  tomonlarga  qisqa 
vaqtga  suhbatdoshlarni  tark  etib,  kerakli  masalalarni  muhokama  qilishga  imkon 
beradi. 
Xalqaro  protokol  amaliyotida  kunduzgi  qabullar  kechki  qabullarga  nisbatan 
katta tantanaga ega bo‗lmagan qabullar, deb hisoblanadi. 

---

116 
 
«Tushlik»
 qabuli daraja jihatidan muhimroq hisoblanadi. Uning boshlanish vaqti 
–  soat  19.30,  20.00  yoki  20.30larga  borib  taqaladi.  Taomlar,  gazak  va  sharoblar 
«Nonushta»
  qabuli  kabidir. 
«Tushlik»
  2-3  soat  yoki  undan  ziyod  davom  etadi. 
«Nonushta»
 kabi 
«Tushlik»
 ham turli usulda o‗tkaziladi. Usullardan biri mehmonlarni 
alohida  o‗tkazishni  nazarda  tutadi.  Ushbu  holatda  mehmonlar  qabul  o‗tkaziladigan 
joyda xonalarning birida belgilangan vaqtda to‗planadilar. Ularga yaxna ichimliklar, 
pivo, viski va sharbatlar tortiladi. Yengil gazaklar tavsiya qilinishi mumkin. Shundan 
so‗ng  mehmonlar  umumiy  stolga  taklif  etilib,  ularga  o‗rnatilgan  tartibda  taom  va 
vinolar  tortiladi.  Desert  vaqtida  mezbon  va  asosiy  mehmon  o‗rtasida  «shampan» 
qadahi so‗zlari (tostlari) bilan fikr almashiladi. So‗ngra mehmonlar alohida ajratilgan 
joyga o‗tadilar va ularga choy yoki kofe hamda konyak va liker taklif qilinadi. 
«Nonushta»
  kabi 
«Tushlik»
  qabuli  ham  muhim  suhbat  va  tanishuvlar  uchun 
imkoniyat yaratadi. 
«Nonushta»  va  «Tushlikshing  boshqa  bir  turi  bu 
«Tushlik»
    –  bufet»  bo‗lib, 
odatda  u  soat  18.00-20.00  larda  boshlanadi.  Qabul  paytida  taomlar  alohida  stolda 
joylashgan  bo‗ladi,  mehmonlar  o‗rta  hajmdagi  stollar  atroflarida  joylarini  egallab, 
o‗z-o‗zlariga  xizmat  qiladilar.  Mehmonlarga  vinolar  taklif  etilishi  mumkin.  Ba‘zan 
vinolar  alohida  kichik  stolchaga  joylashtiriladi  va  mehmonlar  o‗zlari  turib 
likopchalarga  alohida  stoldagi  taomlardan  solgani  kabi  vinolarni  ham  olishlari 
mumkin. Choy va kofelar ham Shu tarzda taklif qilinadi. 
«Kokteyl» yoki «a-lya furshet» turidagi qabullar tayyorgarlik va tashkil etilishi 
nuqtai  nazaridan  oddiy  va  keng  tarqalgandir.  Ular  tik  turgan  holda  o‗tkaziladi. 
Asosan  ofitsiantlar  mehmonlarga  yengil  sovuq  gazaklar  hamda  yaxna  va  mast 
qiluvchi  ichimliklarini  olib  keladilar.  Ba‘zan  ular  stollarga  joylashtirilishi  ham 
mumkin. Ushbu qabullar kechki vaqtda taxminan soat 18.00 - 19.00 larda o‗tkaziladi. 
Ushbu  qabul  boshqalariga  nisbatan  har  bir  ishtirokchini  boshqalar  bilan  muloqot 
qilishiga  qulay  imkoniyat  yaratadi,  chunki  stol  atrofida  o‗tirib,  mehmonlar  faqat 
yaqin o‗tirganlar bilan muomala qilishlari mumkin. 
Yuqorida ta‘kidlangan qabullarga mehmonlar odatda rafiqalari bilan birga taklif 
qilinadilar. 
Qabullarning  yana  bir  turi  ―Choy‖  bo‗lib,  u,  odatda,  ayollar  uchun  soat  16.00-
18.00  lar  mobaynida  o‗tkaziladi.  Ba‘zi  bir  hollarda  ushbu  qabul  diplomatik 
vakolatxonaning  rahbari  yoki  diplomatning  rafiqasi  kyetishi  munosabati  bilan  ham 
o‗tkazilishi  mumkin.  Qabulga  choy  yoki  kofe,  konditer  mahsulotlari,  konfetlar, 
mevalar, ba‘zida yengil gazaklar va vino ham tortilishi mumkii. 
Kamdan-kam  ayollar  uchun  o‗tkaziladigan 
«jurfiks»,
  deb  nomlangan  qabul 
mamlakatning  rasmiy  yuqori  mansabdor  shaxsi  yoki  xorijiy  vakolatxona 
rahbarlarining  rafiqalari  tomonidan  yil  davomida  aniq  belgilangan  kun  va  soatda 
o‗tkaziladi.  Ba‘zi  davlatlarda  diplomatik  korpus  a‘zolarining  ayollari  taklifi  bilan 

---

117 
 
oyning  belgilangan  kuni  diplomatlarning  ayollari  uchrashuvlar  tashkil  etib,  ularda 
hayriya  faoliyati  yoki  umumiy  qiziqish  uyg‗otuvchi  boshqa  muammolarning 
muhokamasi  amalga  oshishi  mumkin.  Ba‘zida  bunday  uchrashuvlarda  ayollar  tikuv 
ishlari  bilan  shug‗ullanadilar,  oshpazlik  sohasida  tajriba  almashadilar  va  turli 
davlatlarning milliy san‘ati bilan tanishadilar. 
Qabullarning  hozirgi  paytda  keng  tarqalgan  turlaridan  yana  biri  bu  kinoko‗rish 
bo‗lib,  undan  oldin  yoki  keyin  kokteyl  tashkil  etiladi.  «Shampan  bokali»  bilan 
musiqiy  kechalar  o‗tkazilishi,  yuqorida  ko‗rsatib  o‗tilgan  qabullar  bilai  bog‗liq 
adabiy  yoki  raqs  kechalari  tashkil  etilishi  mumkin.  Bugungi  kunda  asosan  sport 
bayrami va musobaqalari tez-tez o‗tkazilib kelinmoqda. 
Protokol  xizmatchilari,  qabul  tashkil  yetish  bo‗yicha  javobgar  shaxslar  uchun 
taklif  etilganlarni  stol  atrofida  joylashtirish  rejasini  tuzish  nihoyatda  murakkab  va 
muhim ish hisoblanadi. 
Mehmonlarni  stol  atrofida  joylashtirish  paytida  diplomatik  etiket  shartlarini, 
mehmonlarning  qiziqishlarini,  ularning  xorijiy  tillarii  bilishini  nazarda  tutmoq 
lozimdir. 
O‗tkazish  tartibida  quyidagi  qoidalarga  amal  qilinadi,  ya‘ni:  mezbon  va  uning 
rafiqasiga  yaqin  o‗tiriladigan  joylar  juda  faxriy  joylar  deb  hisoblanadi.  O‗ng  qo‗l 
tomonidagi  joy  (o‗ng  tarafda)  chap  qo‗l  tomonidagi  joyga  (chap  tarafda)  nisbatan 
faxriy  hisoblanadi.  Birinchi  bo‗lib  mezbonning  o‗ng  tarafida  ayol  kishi,  uning 
rafiqasi yoniga esa erkak kishi o‗tkaziladi. So‗ngra joylar o‗zgartiriladi: ayol kishiniig 
yoniga erkak kishi o‗tkaziladi va shu holatda qaytariladi. Ayollar yonma-yon, erkak 
kishi  esa  rafiqasi  bilan  birga  o‗tkazilmaydi.  Ayollar  stolning  oxirgi  joyiga 
o‗tkazilmaydi. Turmushga chiqqan ayol erkak kishi bilan bir xil imtiyozga ega.