Biotexnologiya asoslari

yaponiyadà àminokislotàlàr ishlàb chiqàrish usullàri và bir yildàgi hàjmi (1877 y.) 
Àminokislotàlàr 
Ishlàb chiqàrish usuli 
Ishlàb chiqàrish hàjmi, 
t/y. 
Àlànin F,Õ 
150-200 
Àrginin 
M, Õ, G 
100-300 
Àspàràgin kislotà  
F 
1000 
Àspàràgin Õ, 
G 
10-50 
Sitrullin M, 
Õ 
10-50 
Såståin G 
1-10 
Sistin G 
100-200 
Glisin Õ 
5000-6000 
Glutàmin kislotà 
M 
100000 
Gistidin M, 
G 
100-200 
Gomosårin M 
10-50 
Oksiprolin G 
10-50 
Glutàmin M 
200-300 
Izolåysin M, 
G 
10-50 
Låysin M, 
G 
50-100 
Lizin M 
15000 
Måtionin 
Õ 
60000 - 70000 
L-måtionin M 
100-200 
Ornitin M, 
G 
10-50 
Fånilàlànin M, 
Õ 
50-100 
Prolin M, 
G 
10-50 
Sårin M, 
G 
10-50 
L-tråonin M 
50-100 
DL-, L-triptofàn 
Õ, F 
100 
Tirozin M, 
G 
10-100 
Vàlin M 
50-100 
DOFÀ F 
0,1 
Izoh:
 
F - fårmåntàtiv sintåz; Õ - kimyoviy sintåz; M - mikrobiologik sintåz; G - o’simlik õom àshyolàri 
và hàyvon oqsili gidrolizàtlàridàn ekstràksiyalàsh yo’li orqàli; DOFÀ - dioksifånilàlànin. 
 
Àminokislotàlàrni kimyoviy sintåz qilish åtàrli dàràjàdà sàmàràdor bo’lib, yuqori 
àvtomàtizàsiyalàsh orqàli uzliksiz ishlàb chiqàrishni tàshkil etib, hohlàgàn tuzilishli birikmàni olish 
imkoniyatini båràdi. Bundà oziq ovqàt bo’lmàgàn õom àshyolàrdàn foydàlànilàdi và kàttà 
miqdordàgi màõsulotni tàshkil etàdi. Biroq, qonuniyatdàgidåk, bu jàràyonlàr ko’pbosqichli và 
muràkkàb àsbob-uskunàlàrni tàlàb etàdi. Bu usulning àsosiy kàmchiligi esà àminokislotàning 

---

fàqàtginà ràsåmik shàklini olish mumkinligi hisoblànàdi. Pàrràndàchilikdà kång qo’llànilàdigàn 
LD-måtioninni bu usuldà olish yaõshi yo’lgà qo’yilgàn.  
Kåyingi yillàrdà àminokislotàlàrni olishning kimyoviy-mikrobiologik kombinirlàngàn usuli 
kång qo’llànilmoqdà, bundà dàstlàbki birikmà kimyoviy råàksiya nàtijàsidà olinàdi kåyin esà 
mikroorgànizmlàrning muvofiq shtàmmlàrining fårmåntàtiv fàolligi hisobigà oõirgi bosqiya àmàlgà 
oshirilàdi. 
Àminokislotàlàrni mikrobiologik usuldà sintåz qilish ko’pchilik mikroorgànizmlàrning oziqà 
muhitidà ushbu màõsulotlàrni yuqori dàràjàdà to’plàshigà àsoslànàdi. Mikroorgànizmlàr oràsidà 
yuqori dàràjàdà glutàmin kislotà hosil qilish õususiyatigà egà bo’lgàn qàtor bàktåriyalàr, àchitqi và 
zàmburug’turlàri màvjud. 
O’rgànilgàn ko’pchilik mikroorgànizmlàrning shtàmmlàri, ulàrning siståmàtik holàtigà 
bog’liq bo’lmàgàn holdà L-àlànin và glutàmin kislotàni ko’p miqdordà sintåz qilishi àniqlàngàn. 
Judà ko’plàb shtàmmlàr esà àspàràgin kislotà, låysin, vàlin, izolåysin và lizinni judà kàm miqdordà 
sintåz qilishi o’rgànilgàn. 
Mikroorgànizmlàrning àminokislotàlàr to’plàsh õususiyati và turlàr àro korrålyasiyasi qàtiy 
ko’rinishdà bo’lmàydi. Àminokislotà produsåntlàrining ko’pchiligi gràmmànfiy sporàsiz 
bàktåriyalàr bo’lib, ulàr