G’aznachilik tizimini takomillashtirishning xorij tajribasi va O’zbekiston Respublikasida qo’llash imkoniyati

3.2.  O’zbekisto  Respublikasi g’az achilik tizimi ing rivojlanish 

bosqichlari va ilg’or xorij tajribalar i qo’llash imko iyatlari 

 

Bizga  ma’lumki,  g’aznachilik  tizimi  –  yosh  moliyaviy  struktura.  Shunga 

qaramasdan uning rivojlanish darajasi juda yuqori. Davlat moliyasini boshqarishda 

---

59 

 

g’aznachilik organlari zimmasiga yuklatilgan vazifalar va funksiyalar yildan-yilga 

oshib borayotganligidan xabardormiz.  

Byudjet  tizimi  ijrosining  g’aznachilik  tizimida  ko’pgina  o’zgarishlar 

kuzatilmokda.    Buning  misoli  sifatida  respublikamizda  2005-2008  yillar 

mobaynida  quyidagi  yo’nalishlar  bo’yicha    rivojlanish  kuzatildi:  davlat  byudjeti 

daromadlar  hisobi  va  ularni  byudjet  tizimi  bo’g’inlarida  tartibga  solish;  mahalliy 

soliqlar  va  yig’imlar,  respublika  soliqlari,  soliqsiz  daromadlar  hisobi;  davlat  va 

mahalliy  byudjetlarining  kassa  ijrosi;  quyi  byudjetlarni  moliyalashtirishning 

pog’onali  moliyalashtirishga  chek  qo’yildi;  byudjet  mablag’laridan  maqsadli 

foydalanish  ustidan  nazorat  kuchaytirildi;  mahalliy  byudjet  ijrosi  to’g’risidagi 

hisobotni tayyorlash muddati  qisqartirildi va sifati yanada yaxshilandi;  

G’aznachilik  organlari,  uch  bosqichli    ko’rinishidagi  strukturadan  iborat 

bulib,  Davlat  byudjetini  boshqarishning  negizini  tashkil  etadi.  Aytish  mumkinki, 

bu  struktura  orqali  Davlat  byudjetinig  daromadlari  shakllantiriladi.  Shuningdek, 

G’aznachilik  Davlat  byudjeti  mablag’larini  tegishli  byudjetlar  o’rtasida 

taqsimlaydi. 

 O’zbekiston  Respublikasi  “Davlat  byudjetining  G’azna  ijrosi  to’g’risida”gi 

qonuni 2004 yil 26 avgust oyida Oliy Majlis tomonidan qabul qilindi. O’zbekiston  

Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  2004  yil  28  dekabrdagi  610-sonli  qaroriga 

binoan  Davlat  byudjetining  g’aznachilik  tizimiga  o’tish  chora-tadbirlarini  o’z 

vaqtida  amalga  oshirish  maqsadida  2005  yil  1  iyundan  boshlab,  Moliya  vazirligi 

Samarqand  viloyatida,  jumladan,  respublika  byudjetidan  moliyalashtiriluvchi 

ayrim byudjet tashkilotlari ishtirokida, Davlat  byudjetining g’aznachilik ijrosining 

ayrim elementlarini joriy etish boshlandi. Davlat byudjetining g’azna ijrosi Davlat 

byudjetining  barcha  daromadlarini  yagona  g’azna  hisobvarag’iga  kiritishdan, 

shuningdek  Davlat  byudjetining  xarajatlarini  shu  hisobvaraqdan  to’lashdan 

iborat.

24