Xizmat ko’rsatuvchi dasturlar va utilitalar. Ole texnalogiyasi bilan ishlash. Internet xizmatlari bilan ishlash

Birlashtirish

■ Fayl diskdagi bir nechta qo'shni bo'lmagan joylarni egallasa, qismli hisoblanadi. Qoida

tariqasida, bu bo'shliqning etarlicha katta qo'shni maydonlari etishmasligidan kelib

chiqadi. Parchalanish ko'pincha dasturiy ta'minotni o'rnatishda, yangilashni amalga

oshirgandan yoki Windows-ni o'rnatgandan so'ng sodir bo'ladi.

■ Bo'lingan fayl kirish sezilarli sekin bo'ladi bo'lmagan qismlarga bo'lingan

bo'lgan . Birlashtirish dasturi (defrag.exedfrgfat.exe) fayllarni va bo'sh joylarni ko'chirish

orqali diskda ishlashni tezlashtiradi. Uning ishi natijasida har bir fayl diskda bitta uzluksiz

fragmentni egallaydi va bo'sh joy bitta doimiy maydonga birlashtiriladi. Disketalar uchun

ushbu operatsiyani bajarish mantiqsiz.

■ WINDOWS-XP- da Diskni birlashtirish - bu mahalliy hajmlarni tahlil qiladigan, so'ngra

qismli fayllar va papkalarni topadigan va birlashtiradigan tizim yordam dasturi. Tahlilni

muntazam ravishda (haftada kamida bir marta) o'tkazish tavsiya etiladi, va

defragmentatsiya faqat diskni birlashtirish dasturining tegishli tavsiyasidan so'ng amalga

oshiriladi.

■ Ushbu dastur yoki asosiy menyuning Tizim bo'limi orqali yoki ma'lum bir diskning

Xususiyatlari orqali ishga tushiriladi.

■ Mening kompyuterim. Birlashtiriladigan diskni tanlang ,

---

■

OLE ta'rifi shundaki, OLE (oh-leh deb talaffuz qilinadi) dastlab "

ob'ektlarni bog'lash 

va joylashtirish

" degan ma'noni anglatadi , bu komponentli ob'ektlar 

modeliga ( COM ) asoslangan Microsoft kompleks hujjatlar texnologiyasi bo'lib, 

u Microsoft Windows 3.1 ga kiritilgan. " OLE (ob'ektni bog'lash va joylashtirish) " 

Windows -ning barcha ilovalariga bitta microsoft ilovasida ob'ektlar yaratadigan va 

ularni boshqa hujjatga qo'shadigan murakkab hujjatlarni yaratishning standart 

usulini beradi. OLE ob'ektining ma'nosi bu " konteyner ilovasi " deb nomlangan 

hujjatga joylashtirilishi mumkin bo'lgan grafik, elektron jadval, msword va 

boshqalar . Agar ob'ektni tahrirlashga ruxsat berilgan bo'lsa, u bilan bog'liq 

bo'lgan dastur " server ilovasi " deb nomlanadi".

■ Muhim nuqta shundaki, OLE dasturiy ta'minotni ishlab chiqishni protsessual 

dasturlash tilidan ob'ektga yo'naltirilgan dasturlashga o'zgartirdi .Biz OLE yordamida 

katta dasturlarni yaratishda dasturiy yondashuvni soddalashtiradigan mustaqil 

modullar yoki ob'ektlar yaratishimiz mumkin. OLE - bu turli xil formatlardan 

yaratilgan ob'ektlarni, ularni bog'lash va dastur ma'lumotlarini joylashtirishni 

anglatadi. OLE -ning asosiy misoli shundan iboratki, biz Excel jadvalini Word 

dasturiga qo'shishimiz mumkin.

---

■ O'rnatish ma'nosining ta'rifi shundaki, agar bitta oyna ilovasi hujjatida boshqa oyna 

ilovasi hujjatining nusxasi bo'lsa, o'zgartirishlar faqat o'z ichiga olgan dastur 

hujjatiga ta'sir qiladi.

■ Ob'ekt formatlangan matn, elektron jadvalning bir qismi, ba'zi tovushlar yoki rasm 

bo'lishi mumkin

---

■ Axborot kommunikatsiya texnologiyalari, rivojlanishning turli bosqichlarida, tarkiban 

kengayib, funksional jihatdan boyib bordi: Telegraf orqali matn jo’natish bilan, 

qandaydir daqiqalar ichida manzilga yetkazilgan xabar yoki yangilik, o’z vaqtida, 

oddiy qog’ozli pochta jo’natmasi bilan yuborilgan va manzilga yetgunicha, kamida 

bir, ikki hafta talab qilingan kommunikatsiya usulini qanchalik inqilobiy tarzda o’rin 

almashtirgan bo’lsa, uning faqat matn uzatishga moslashganligi singari 

kamchiliklarini, Bell ixtiro qilgan telefon apparati to’ldirdi. Popov ixtiro qilgan 

radioto’lqinlarni masofaga maqsadli uzatish texnologiyasi, axborot kommunikatsiya 

texnologiyalari olamida yana bir o’ziga xos burilish yasab berdi. Zvorikinning elektron 

nur trubkasi jamiyatni axborotlashtirishning eng samarali vositalaridan biri –

televideniye davrini boshlab bergan bo’lsa, XX asrning 60-70 yillarida EHMlarning 

rivojlanishi asnosida yuzaga kelgan, kompyuter va tarmoq texnologiyalari, axborot 

kommunikatsiya texnologiyalari taraqqiyotining mantiqiy davomi sifatida yuzaga 

chiqdi.

---

■ Elektron hukumat tushunchasi dastavval XX asrning 90-yillari boshida AQSHda 

paydo bo’lgan. Mazkur tushuncha, 1991 yilda, AQSHning o’sha vaqtdagi prezidenti 

Bill Klinton davrida, internet va umuman axborot kommunikatsiya 

texnologiyalarining rivojlantirishga davlat darajasida, alohida e’tibor qaratgan paytda 

yuzaga kelgani ma’lum. Klinton ma’muriyati davrida davlat idoralari hujjatlari orqali 

OAVga tarqalgan «Elektron hukumat» tushunchasi, 1999 yildan boshlab, okean orti 

va Yevropaning yetakchi nashrlarida davriy ravishda va tez-tez uchray boshladi. 

Aynan shu davrda, «Elektron hukumat» va unga bog’liq tamoyillar tahlil va tadqiq 

qilingan ilmiy ishlar ham paydo bo’ldi. 

■ Davlat boshqaruvi sohasiga axborot kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etishni 

ko’plab nufuzli xalqaro tashkilotlar ham qo’llab quvvatlay boshlashdi. Ularning har 

birida, mazkur tushunchaning o’ziga xos talqinini ko’rish mumkin.

---

LOKAL TARMOQLAR

■ Tarmoqdan foydalanganda axborotni saqlash ishonchliligi ortadi, chunki juda oddiy 

usulda qimmatli axborotlarni qayta nusxalash mumkin va alohida foydalanuvchilar 

o’rtasida axborot almashish engillashtiriladi. Tarmoq foydalanuvchilar so’rovini 

mujassamlashtiradi, bir vaqtning o’zida axborotdan ko’plab mijozlar foydalanish 

imkonini beradi.

■ Apparat qurilmalari va tarmoq dastur ta’minoti orqali o’zaro bir-birlari bilan 

hamohang ishlay oladigan kompyuterlar majmuiga tarmoq deyiladi.

■ Tarmoqlarni turli me’yorlarga ko’ra sinflarga ajratish mumkin. Bular:

■ 1) o’tkazish qobiliyati, ya’ni ma’lumotlarni tarmoqqa uzatish tezligiga muvofiq:

■ - past 100 Kbit/ s gacha;

■ - o’rta 0,5-10 Mbit/s gacha;

■ - yuqori 10 Mbit/s dan ortiq.

■ 2) uzoq kommunikatsiya tarmoqlari bilan ishlash tezligi, ularning fizik o’lchoviga 

muvofiq:

---

Mintaqaviy tarmoqlar

■ Jamiyatning hozirgi bosqichida axborot texnologiyalarining rivojlanishini kompyuter

tarmoqlarisiz tasavvur etib bo`lmaydi.

■ Kompyuter (hisoblash) tarmog`i – bu, aloqa kanallari orqali yagona tizimga bog`langan

kompyuter va terminallar majmuasidir,

■ Tarmoqda axborotni ishlab chiqaruvchi va undan foydalanuvchi ob’yektlar tarmoq

ob’yektlari deyiladi. Tarmoq ob’yektlari alohida kompyuter, kompyuterlar kompleksi, 

ishlab chiqarish robotlari va boshqalar bo`lishi mumkin. Axborotlarni territorial 

joylashuviga ko`ra kompyuter tarmoqlarini uchta asosiy sinfga bo`lish mumkin: global 

tarmoqlor, regional (mintaqaviy) tarmoqlar, lokal (mahalliy) tarmoqlar.

■ Global kompyuter tarmoqlari turli mamlakatlarda, turli qitalarda joylashgan abonentlarni

birlashtiradi.

■ Abonentlar orasida aloqa bunday tarmoqlarda telefon aloqa liniyalarda, radioaloqa va

sputnik aloqa tizimlari asosida amalga oshiriladi.

■ Mintaqaviy kompyuter tarmoqlari bir-biridan ancha uzokda joylashgan biror mintaqaga

tegishli abonentlarni birlashtiradi. Masalan, biror shahar ichidagi yoki iqtisodiy regionda

yoki alohida bir mamlakatda joylashgan abonentlarni birlashtiruvchi tarmoq. Lokal

(mahalliy) tarmoq kichik bir hududda joylashgan abonentlarni birlashtiradi. Bunday

tarmoq odatda aniq bir joyga bog`langan bo`ladi. Masalan, biror korxona yoki

tashkilotga. Mahalliy tarmoqning uzunligini 2-3 km bilan cheklanishi mumkin

---

Global tarmoqlar

■ Axborot texnologiyalari va zamonaviy texnika yutuqlari bilan o’zaro almashish extiyoji

global kompyuter tarmoqlarini mamlakatlararo xamkorlik dasturini amalga

oshirishning ajralmas qismi qilib qo’ydi. Ilmiy va maorif maqsadlari va biznes uchun

ko’plab kompyuter tarmoqlari tashkil etilgan. Ko’plab tarmoqlarni birlashtira oluvchi

va dunyo xamjamiyatiga kirish imkonini beruvchi tarmoq - bu Internet. Internet 

foydalanuvchiga cheksiz axborot resurslarini taqdim etadi. Ushbu resurslarga kirish

uchun mos keluvchi amaliy dasturiy ta'minotdan foydalanish kerak. Do’stona grafik

interfeys Internet xizmatidan xar bir kishining foydalana olishi uchun imkoniyat

yaratadi. Bunday dasturlarning ko’pi foydalanuvchi uchun qulay bo’lgan Windows OT 

muxitida ishlaydi. Grafik interfeysli dasturlar muxim xususiyatlarga ega: ular

foydalanuvchidan barcha tizimli arxitekturani bekitadi va xar qanday kompyuter

platformasida saqlanadigan ma'lumotlar bilan ishlash imkonini beradi.