Fizika kursi


 -  εεεε   3



Download 2,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet89/268
Sana11.01.2022
Hajmi2,6 Mb.
#348187
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   268
Bog'liq
fizika kursi

2

 - 


εεεε

 

3

 

 

SD qism uchun.  



-I

3

R

3

 = 

ϕ

S



 - 

ϕ

D

  

 

DA qism uchun. 



- I

4

R

4

 = 

ϕ

D



 - 

ϕ

A



 - 

εεεε


 

4

 - 


εεεε

 

5

 

Bu tengliklarni hadlab qo‘shsak:  



I

4

 



I

5

 



I

1

 



I

2

 



I

3

 



11.2 – 

расм



11.3 – rasm. 

 

11.2-rasm 




 

165


=



+

4

4



3

3

2



2

1

1



R

I

R

I

R

I

R

I

εεεε


 

εεεε



 

2

 - 


εεεε

 

εεεε


 

4

 - 


εεεε

 

5

 

  (11.28) 



yoki  I  va 

ε

  lar  algebraik  kattaliklar  ekanligini  hisobga  olib,  (11.28)ni 



quyidagi ko‘rinishda yozamiz: 



=

i

i

i

i

R

I

εεεε


 

i

 

 



 

(11.29) 


Bu  munosabat  Kirxgof  ikkinchi  qoidasining  matematik  ifodasidir,  u 

quyidagicha  ta’riflanadi:  tarmoqlanmagan  elektr  zanjirning  berk 



konturida  tok  kuchlarining  bu  konturning  tegishli  qismlari 

qarshiliklariga 

ko‘paytmalarining 

algebraik 

yig‘indisi 

ushbu 

konturdagi barcha E.YU.K larning algebraik yig‘indisiga teng. 

 

Kirxgofning  ikkinchi  qoidasini  o‘zgaruvchan  tok  zanjiriga  ham 



tadbiq qilish  mumkin. 

 

11.7-§. Gazlarda elektr toki 

 

 

Elektr  tokning  gazlar  orqali  o‘tishiga  gaz  razryadi  deyiladi. 



Metallar  va  elektrolitlar  tok  tashuvchilar  har  doim  mavjuddir,  ularga 

berilgan  elektr  maydoni  mavjud  zaryadlarni 

faqat  tartibga  soladi.  Gazlar  esa  normal  holda 

izolyator  hisoblanadi,  ularda  tok  tashuvchilar 

bo‘lmaydi.  Gazlar  orqali  elektr  tokining 

o‘tishini 

tekshirish 

uchun 


11.4-rasmda 

tasvirlangan  elektr  zanjirining  chizilmasini 

tuzaylik.  Zanjir  orqali  elektr  tok  oqimini 

ta’minlamoqchi  bo‘lsak,  M  va  N  elektrodlar 

oralig‘iga zaryad tashuvchilar vujudga keltirish 

kerak.  Gazda  zaryad  tashuvchilar  vujudga 

keltirishnining ikki usulidan foydalanamiz: 

a)  gazlarda  zaryad  tashuvchilar  tashqi 

ta’sirlar natijasida hosil qilinsa, bunday holda kuzatiladigan elektr tokni 

nomustaqil gaz razryadi deyiladi; 

b)  agar  zaryad  tashuvchilar  elektr  maydon  ta’sirida  vujudga 

kelsa, shu hodisa tufayli kuzatiladigan elektr tokni mustaqil gaz razryadi 

deyiladi. 

 

Nomustaqil  gaz  razryadi  gazlarni  yuqori  haroratgacha  qizdirish 

bilan, ultrabinafsha yoki rentgen nurlari ta’siri bilan, shuningdek, 

α

β

γ

 



nurlanishining  ta’siri  ostida  yuzaga  kelishi  mumkin.  Bu  hol  M  va  N 

elektrodlar  orasidagi  gaz  molekulalarining  ionlashuviga  olib  keladi. 

 



 

М



 

N  


 

11.4-rasm

 

 




 

166


Ionlashishda  gaz  molekulasidan,  odatda,  bitta  elektron  uzib  chiqariladi, 

buning  natijasida  molekula  musbat  ion  bo‘lib  qoladi.  Uzilib  chiqqan 

elektron  juda  oz  muddat  erkin  qolishi  mumkin,  yoki  darhol  gazning 

neytral molekulalaridan biriga birlashadi va bu molekulani manfiy ionga 



aylantiradi.  Gazdagi  ionlashish  jarayoni  sababchisi  bo‘lgan  tashqi 

dalillar  ionizator  deb  ataladi.  Shunday  qilib,  ionlashgan  gazda  musbat 

ionlar  ham,  manfiy  ionlar  ham,  erkin  elektronlar  ham  bo‘ladi.  Gazda 

ionlanish  bilan  birga  ionlarning  rekombinatsiyalanish  o‘zaro  qo‘shilishi 

jarayoni ham boradi. 

 

Tashqi  elektr  maydoni  bo‘lganida  ionlashgan  gazda  turli  ismli 



ionlarning  qarama-qarshi  yo‘nalishdagi  harakati  va  elektronlarning 

harakati tufayli tok vujudga keladi. 

 

Ionizator  ta’siri  to‘xtaganda  gaz  ionlarining  konsentratsiyasi 



darhol nolgacha kamayadi va tok to‘xtaydi. 

 


Download 2,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish