N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
XIII.7-rasm. Past haroratli separatsiya qurilmasining umumiy texnologik chizmasi: 
1
–
 gaz quduqlari; 2
–
drossel shaybasi; 3
–
tik separator;4
–
 
kondensat yig‘uvchi idish; 
5
–
 gaz 
sovitgich; 6
–
 bosimni moslab turuvchi shtutser; 7
–
 tik separator, 8
–
 yotiq past haroratli separator. 

---

120 
 
 
Past  haroratli  ajratish  qurilmasidan  chiqqan  kondensat  t
o’
yingan  DEG 
aralashmasi  5,6 
–
 5,7  MPa  bosim  va 
–
  13
o
С
;  -  15
o
С
  harorat  birdan  DEGni  tozalash 
qurilmasiga uzatiladi. 
 
VIII.7. 
Tabiiy gazni yig‘ish tizimlari “S
h
o‘rtan” koni misolida
. 
«Sho‘rtan» koni 1974 yilda ochilgan.
  Sanoat  miqyosida  gazliligi,  yuqori  yura 
kelliovoy-oksford  qatlamining  karbonatli  qalinligini  XV  gorizonti  rifli  massivining 
uchta nuqtasiga joylashgan. 
Joylashgan  joyning  relfiga  qarab,  gaz  uyumlarining  yotish  chuqurligi  2670  m 
dan 3282 m gacha tebranib turadi. Uyum massivli, litolik jihatdan ekranlashgan. 
O‘lchamlari: uzunligi 
- 18,5 km, eni-17 km, balandligi -476 m. 
Uyum maydoni - taxminan 200 km
2
. 
Gaz koni 0,08 % hajm -  miqdorda vodorod sulfidini, 3,13 %  - 
miqdorda СО
2
 
gazini  o‘z  ichiga  oladi.  С
5
+yuqori  og‘ir  uglevodorodlar  konsentratsiya
si  1,13% 
hajmni tashkil etadi. 
Ishlatiladigan  quduqlar,  asosan  quyidagi  konstruksiyalarga  egadir:  konduktor-
324 mm, tushish chuqurligi - 100 dan 500 m gacha, texnik kolonna-245 mm, tushish 
chuqurligi - 2100 dan 2350 m gacha, ishlatish kolonnasi - 168 mm, tushish chuqurligi 
- 3000 dan 3250 m gacha, liftli quvurlar (LQ) diametri - 114 va 89 mm. 
“S
h
o‘rtan”  konidagi  qatlam  gazining  hozirgi  tar
kibi  quyidagilarni  tashkil 
qiladi,  %  об:  СН
4
-
90,116:  С
2
Н
6
-
4,087,  С
3
Н
8
-0,899: 
i
С
4
Н
10
-0,205, 
n
С
4
Н
10
-0,227: 
i
С
5
Н
12
-0,120, 
n
С
5
Н
12
-
0,108,  С
6
Н
14
-
0,145,  С
7
Н
16+yuqori
.-0,350,    N
2
-
0,439,  СО
2
-3,240, 
Н
2
S-0,073. 
Gaz zichligi 20 
0
С 
da =- 0,715 
–
 0,775 kg/m
3
, barqaror kondensat zichligi 0,7-
0,8 kg/dm
3
. 
Qatlam  gazida  kondensatning  boshlang‘ich  miqdori  58,02  g/m
3 
ni  tashkil 
qiladi, joriy - 35,3 g/m
3
 (2004 y.
) Р
zich
=126 kgf/sm
2 
da. 
С
5+yuqori
 fraksiyalarning molekulyar massasi -122,8. 

---

121 
 
Qatlam  suvlari  tarkibida,  68-78,8  g/l  -  xlor  ionlari,  32,6-48  g/l  -  ishqorli 
metallar,  10  g/l  gacha 
–
  kalsiy  ishtirok  etadi.  Sulfatlar  va  gidrokarbonatlar  miqdori 
unchalik yuqori darajada emas. 
«S
h
o‘rtan
-
18» loyihasi bo‘yicha, ishlashning umumiy muddati  
- 
46 yil,  o‘sib 
boruvchi qazib chiqarish davri - 11 yil, doimiy qazib chiqarish 
–
 18 yil.