Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar



Download 3,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/315
Sana11.01.2022
Hajmi3,47 Mb.
#346118
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   315
Bog'liq
PUL VA BANKLAR Darslik

 
 
1.2. Pulning vujudga kelishi va zarurligi 
 
Pulning  vujudga  kelishi  kishilik  jamiyati  sivilizatsiyasining 
buyuk  kashfiyotlaridan  hisoblanadi. 
“Pul”  deb  nomlangan  maxsus 
tovarning  paydo  bo‘lishi  natijasida  odamlar  o‘rtasida  ayirboshlash 
bilan  bog‘liq  ziddiyatlar  va  «ehtiyojlarning  bir  –  biriga  mos 
kelmasligi» kabi muammolar barham topdi. 
Pulning  vujudga  kelishi,  uning  evolyutsion  rivojlanishi,  naza-
riyasi,  mohiyati  va  funksiyalari  haqida  xorijiy  va  mahalliy  iqtisodchi 
olimlar,  nazariyachilar,  mutaxassislar  juda  ko‘p  ilmiy  asarlar, 
maqolalar  va  tadqiqot  ishlari  yaratgan.  Hozirgi  kunda  ham  ushbu 
jarayon  davom  etmoqda.  Iqtisodiy  adabiyotlarda  pulning  vujudga 
kelishi  va  uning  hozirgi  kundagi  ko‘rinishi  haqida  yagona  yondashuv 
mavjud emas.  
Pulning  vujudga  kelish  sababini  bilish  uchun  qadimda  odamlar 
o‘rtasida  ro‘y  bergan  ayirboshlash  munosabatlarini  amalga  oshirish 
jarayoniga  e’tibor  qaratish  lozim.  Chunki,  aynan  mana  shu  tabiiy 
ayirboshlash  jarayoni  hozirgi  kunda  siz  bilan  biz  kundalik  hayotda  va 
hisob – kitoblarda foydalanib kelayotgan pulning vujudga kelishiga za-
min  yaratgan.  Xususan,  pulning  vujudga  kelishiga  quyidagi  omillar 
asos bo‘lib xizmat qiladi: 
-
 
qadimgi  davrda  odamlar  o‘z  ehtiyojidan  ortib  qolgan  iste’mol 
mahsulotlari turib qolmasligi va saqlashning imkoniyati bo‘lmaganligi 
bois  ularni  o‘zlariga  yaqin  yoki  tanish  odamlarga  bergan,  bu  o‘z  – 
o‘zidan  odamlar  o‘rtasida  stixiyali  ravishda  bir  tomonlama  ayirbosh-
lash munosabatlari vujudga kelishiga sabab bo‘lgan; 
-
 
keyinchalik odamlarning ongi, dunyoqarashi va hayot kechirish 
tarzi 
rivojlanganligi 
natijasida, 
ikki 
tomonloma 
ayirboshlash 
munosabatlari  vujudga  kela  boshladi.  Bu  davrda,  kishilarda  o‘ziga 
zarur  bo‘lmagan  buyumning  o‘rniga  nimadir  olish  evaziga,  ikkinchi 
kishiga berish lozimligini anglay boshladilar. 
Bularning  barchasi  dastlab  stixiyali  ravishda  sodir  etilib,  bu 
odamlarning  kundalik  uchun  zarur  bo‘lgan  buyumlar,  oziq  –  ovqatlar, 



kiyim  –  kechaklar  va  boshqa  ehtiyojlarini  qondirish  natijasida  ro‘y 
bergan.  Bu  davr  ishlab  chiqarish  usulining  natural  xo‘jalik  tuzumi 
davriga  borib  taqaladi.  Ma’lumki,  natural  xo‘jalik  tuzumidan  ilgarigi 
davrda  har  bir  kishi  kunlik  ehtiyoj  uchun  zarur  bo‘lgan  mahsulotni 
mustaqil  ravishda  ishlab  topgan  (yaratgan)ligi  bois,  ular  o‘rtasida 
ayirboshlash munosabatlariga ehtiyoj mavjud bo‘lmagan.  
Yuqorida  qayd  etilgan  ikki  omil,  kishilar  o‘rtasida  ayirboshlash 
munosabatlarining  shakllanishiga  zamin  yaratdi,  natijada  odamlar 
ixtiyoridagi  ortiqcha  mahsulotni  o‘zi  uchun  zarur  bo‘lgan  boshqa 
mahsulotga ayirboshlashga ehtiyoj seza boshladi. 

Download 3,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   315




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish