Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

9.3. Kreditning shakllari va turlari 
 
Iqtisodiy  adabiyotlarda,  iqtisodchi  olimlar  va  mutaxassislar 
tomonidan  kreditning  turlari  va  shakllari  xususida  turlicha  fikr 
yuritiladi  va  talqin  etiladi.  Masalan,  O‘zbekistonlik  olima,  professor 
Sh.Abdullaeva  kreditning  shakllari  xususida  aniq  fikrlarni  bayon 
etmagan bo‘lsada, uning turlarini “qisqa muddatli kreditlash” va “uzoq 
muddatli  kreditlash”dan  iborat  ekanligini  ta’kidlaydilar
50
,  xuddi 
shuningdek, rossiyalik iqtisodchi olimlar ham kredit shakllari bo‘yicha 
turlicha fikrlarni ilgari suradilar. Shu bois, ushbu paragrafda kreditning 
turlariga atroflicha to‘xtalishga qaror qildik. 
Kreditning  turlari  asosan  uning  mohiyatini  aniqroq  tushunish 
imkoniyatini  beradi.  Shu  bilan  birga,  ta’kidlash  joizki,  kreditning 
nafaqat  turlari  va  shakllari  o‘rtasida,  balki  tasniflanishi  ham  ulardan 
ajralgan holda o‘rganilishi maqsadga muvofiq hisoblanadi.  
Kredit  an’anaviy  ravishda  qator  belgilarga  qarab  tasniflanishi 
mumkin.  Xususan,  kredit  qarzdor  va  kreditor  toifasi  bo‘yicha  (1), 
                                           
50
 Абдуллаева Ш.З. Пул, кредит ва банклар. Т.: Иқтисод – Молия, 2007. 181 б.  

---

165 
kreditni taqdim etish muddatiga qarab (2) va kreditni berish shakllariga 
(3) qarab tasniflanadi.  
Agar  kreditning  bu  tartibda  tasniflanishiga  e’tibor  qaratadigan 
bo‘lsak, asosan bunday tasniflanish kredit subyektlari o‘rtasida vujudga 
keladigan  iqtisodiy  munosabatlar  jarayonida  yuz  beradi.  Shuningdek, 
uning  e’tiborli  jihati  material  qiymatni  o‘zida  aks  ettirganligi  bo‘lib, 
amaliyotda taqdim etish bilan bog‘liq holatlarni o‘zida namoyon etishi 
hisoblanadi. 
Yuqorida  qayd  etilganlarga  va  iqtisodiy  adabiyotlardagi  manba-
larga  tayanib,  kreditning 
a)  tovar,  b)  pul  va  v)  aralash
  shakllari 
mavjudligini ta’kidlash mumkin. 
Kreditning