Notekistiklarning to`lqinligi
Umuman notekisliklar baholanganda ular Notekisliki va to`lqinliliklarga
bo`linadi.
To`lqinli
-
bu davriy ravishda navbat bilan almashinib takrorlanib turuvchi detal
yuzasidagi do`ngliklar va chuqurliklar yig`indisi bo`lib, qo`shni do`ngliklari yoki
chuqurliklari orasidagi masofa asos uzunligi L dan kattadir.
SEV tavsiyasiga ko`ra to`lqinlik
W
z
me'yoriy parametr bilan aniqlanadi (9-rasm).
To`lqinlik balandligi
W
z
-
to`lqinlilikning besh haqiqiy eng katta qadamiga teng,
I
w
- uchastka uzunligida o`lchab aniqlangan uning besh o`rtacha qiymati miqdoridir;
To`lqinlikning raqamli chekli miqdorlari
W
quyidagi qatordan tanlanadi (mkm):
0,1; 0,2; 0,4; 0,8; 1,6; 3,2; 6,3; 12,5; 25; 50; 100; 200.
Sirtning to`lqinligi.
To`lqinlikning o`rta qadami S
w
-
profil o`rta chizig`i
m
w
bo`ylab bir nomlanishli
qo`shni to`lqinlar tomonlari orasidagi masofa
S
wi
ning o`rtacha arifmetik miqdoridir:
)
...
(
5
1
5
2
1
W
W
W
W
z
179
To`lqinlik va Notekisliki orasidagi chegara shartli bo`lib, ekspluatatsion fikrlarga
binoan aniqlanadi. Asos uzunligi I o`zgarganda to`lqinlik va Notekislikining raqamli
parametrlari miqdorlari ham o`zgaradi.
Ularni farqlashda mezon sifatida balandlik bo`yicha qadamlar nisbatidan
foydalanish mumkin.
40
z
w
W
S
-Notekisliki;
z
w
W
S
1000
- shakl og`ishi;
1000
40
z
w
W
S
- to`lqinlik.
Tehnologik hujjatlarda notekisliklarni belgilash
Detaining o`lchami belgisini yuza notekisligi belgisidan farqlash uchun maxsus
belgilar qabul qilingan. Notekislikini ko`rsatish uchun 3 ta belgi islilatiladi. Asosan,
Notekislikini ko`rsatish uchun 60° burchak belgisi shaklidan foydalaniladi. Bir
burchakning cho`qqisi yuza tomon yo`naltirilgan. Uning yon tomonlari ham yuzaga
nisbatan 60
е
da joylashgan.
1.
Eng ko`p shlatiladigan
belgibo`lib, u sirtning
qanday usul bilan hosil qilinganligini hisobga olmaydi.
2
.
b
elgi qo`yilgan yuzaning g`adir-budirligi detaldan material kesish
bilan (qirqish, jilvirlash, frezerlash, parmalash) hosil qilinishini ko`rsatadi. Ba'zan
ishlov berish tavsiya etilgan to`rini ham ko`rsatish mumkin.
3.
belgi ikki maqsadda ishlatiladi. Birinchi holda bu belgi xuddi
ko`rsatilgandekqo`yilsa yuza umuman ishlanmasligini bildiradi, Ya’ni bu
n
i
wi
wn
w
w
w
S
n
n
S
S
S
S
1
2
1
1
...
180
chizmada yuza g`adir-budirligi me'yorlanmaydi, bunda belgi yoniga
Notekislikiparametri ko`rsatilmaydi. Ikkinchi holatda, belgi qo`yilgan sirtga
ishlovberishni material kesilmasidan (quyma, kovsharlash, shtampov-
kalash,prokatlash) amalga oshirilishi kerak. Bunda belgi yonida hamma
vaqtNotekislikilarning bironta belgisi ko`rsatilishi kerak.
4
g`adir-budirligi
R
a
mezoni bilan o`lchanib uning miqdori 6,3 mkm
dan oshmasligi kerak.
-bo`lsa, bunda
R
z
mezoni bilan Notekisliki baholangan bo`ladi.
5.
-Belgida eng tepada, avval, vertikal keyin qadamiy
parametrlar ko`rsatiladi, Ya’ni
R
a
0,1 mkm dan katta bo`lmasligi,
R
max
0,5 mkm
dan,
S
m
esa 0,063 mkm dan katta bo`lmasligi kerak.
6.
-Notekisliki 0,25...0,32 mkm
R
a
mezoni bo`yicha bo`lishi kerak.
-Notekisliki
R
a
kriteriyasi bo`yicha 1 mkm dan 20% og`ishi mumkin, Ya’ni
0,8...1,2 mkm gacha.
- R
z
q72...80 mkm.
7 Notekislik0,08 mm asos uzunligida
R
a
≤
0,32 bo`lishi kerak.
Chizma o`ng burchagida belgi bo`lsa, chizmadagi detaining hamma
sirtlari bir xil
R
z
32 mkm Notekislikika ega. Agar chizmada detaining
181
ayrim joylari boshqa miqdordagi Notekislikika, masalan
R
a
-3,2
yoki
R
a
-
6,3 bo`lsa,
unda bu miqdorlar chizmada o`z jo-yida ko`rsatiladi, qolgan yuzalar
R
z
32 ekanligi esa
ma'lum. Shunda burchakka qo`shimcha
belgi kiritiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |