Tabiatni muhofaza qilishning ilmiy nazariy asoslari

 

Biosfera ko’rinishi (1-rasm) 

---

 

 

 

Seksiya 2. TABIATDAGI AYLANMA HARAKATLAR 

 

Biosferada  moddalar  aylanishiBiosferada    kichik    va    katta    doiradagi  

moddalar    aylanishixarakterlanadi.    Kichik  doiradagi  moddalar  aylanma  harakati 

biologic  doiradagi  aylanish  bo„lib,  bu  organizmlar  o„rtasida,  quruqlikda  tuproq 

bilan  organizm  o„rtasida,  suvda  esa  organizm  bilan  suv    o„rtasida  kechadi.  Katta 

doiradagi  moddalarning  aylanishi  quruqlikdan  moddalarning  daryo  va  havo 

oqimlari  bilan  okeanga  kelib  tushishidan  iborat  bo„lib,  dengiz  yotqiziqlarining 

quruqlikka  qayta  chiqishi  esa  okean  tubining  ko„tarilishi  va  uning  natijasida 

quruqlik ayrim joylarining cho„kishi bilan sodir bo„ladi.  

Suvning aylanishi.  Biosferada suv bir holatdan ikkinchi holatga o„tib, kichik 

va  katta  aylanish  doiralarini  hosil  qiladi.  Suvning  bug„lanib,  kondensatsiyalanib 

yog„ingarchilik vositasida yerga qaytib tushishi suvning kichik doirada aylanishini 

tashkil etadi. Bu aylanishning  turi ko„pincha okeanlar yuzasida sodir bo„ladi.Suv 

bug„lari havo yo„nalishi bilan quruq mintaqaga borishi va qaytib okeanlarga borib 

tushishi  suvning  katta  doirada  aylanishini  tashkil  etadi.  Suvning  juda  sekin 

aylanishishimoliy muz okeanlarida sodir bo„ladi (2-3-rasmlar)

6

.