Ipakchilik tarixi.
H o zirg i z a m o n ip ak ch ilig in in g v a ta n i J a n u b i-
S h arq iy O siyodir. Ip a k q u rtin in g b ir n e c h a tu rla rid a n ip a k o lin ad i.
B u tu rla rd a n x o n ak ila sh tirilg a n i — tu t ipak q u rti faq a t tu t bargi
b ila n o z iq la n a d i v a uzu nligi 1 0 0 0 -1 5 0 0 m d a n o rtiq in g ic h k a
to la d a n ib o rat p illa o 'ra y d i. Y u q o ri sifatli va ra n g -b a ra n g shoyi
m a to la r d u n y o d a , ayniqsa, S h a rq d a q a d im z a m o n la rd a n m ash -
h u rd ir. B uyuk A m ir T e m u r h o k im lik q ilgan d av rd a d a v la tn in g
b u tu n h u d u d id a , ayniq sa, M ark aziy O siyoda «B uyuk Ip a k y o ‘li»
b o ‘ylab jo y la sh g a n S a m a rq a n d , S h a h risa b z , B u x o ro , T u rk isto n
sh a h a rla ri va F a rg ‘o n a vodiysida p illak ash lik, ip ak c h ilik va shoyi
m a to la r t o ‘qish s a n ’a tin in g rivojlanib, k iy im -b o sh u c h u n ipak k a
z a r va k u m u sh ip la r a ra lash tirib t o ‘q ilg an shoyi g a z la m a la r paydo
b o ‘lgan. B u n d ay k iy im la r «Buyuk Ip ak y o ‘li» orq ali Y evropa in a m -
lak atlarig a tarq alg an .
X itoy d a e ra m iz d a n qariyib 3000 yil ilg ariroq tabiiy ip a k tay -
y orlash bilan sh u g ‘u llanilg an. 0 ‘rta O siyoga ip ak ch ilik IV asrd a
kirib kelgan. A m m o , keyingi yillardagi tek sh irish larg a q a ra g a n d a ,
M o v a ro u n n a h rd a ip a k c h ilik ju d a q a d im d a n (e ra m iz d a n o ld in )
m avjud boMganligi tasd iq la n m o q d a.
X X asrning b o sh la rid a Y ap o n iy a x o m ipak tay yo rlash d a d u n y o
d a b irin c h i o ‘rin n i egalladi va ik k in ch i ja h o n u ru sh i b o sh la n ish i
o ld id a n 36 0 —375 m in g to n n a x o m p illa ta y y o rla sh g a e rish d i.
Ip ak ch ilik d e g an d a p illa yetishtirish u c h u n z a ru r b o ‘lgan m u ra k k a b
ja r a y o n la r m a jm u a s i tu s h u n ilib , t u tz o r la r b a rp o q ilis h , q u r t
u ru g ‘ini o c h irish (u ra g ‘ni jo n la n tiris h ), q u rt b o q ish ; n a slc h ilik
ishlari; q u rt u ru g ‘in i tay yo rlash (q u rt u r u g i n i y e tish tirish ); pillaga
d astlabk i ishlov b e rish (g‘u m b ak n i o ‘ld irish va p illa n i q u ritish );
ip ak qu rti kasalliklari, z a ra rk u n a n d a la ri va ularga q a rsh i k urash
c h o ra la ri ishlab chiq ilad i.
Do'stlaringiz bilan baham: |