B. Аbidov, О. G‘. Аzimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi аsоslаri

1.3.4. Fenol va atsetonlar olishning kumol usuli
Fenol va atsetonlar olishning kumol usuli ikki bosqichdan iborat:
1.  Kumol  (izopropilbenzol)ni  izopropilbenzol  gidroperoksidi 
(IPB GP)gacha oksidlash;
2. IPBGPni fenol va atsetonlarga kislota yordamida parchalash.
Birinchi bosqich (IPBni IPB GPgacha oksidlash)
Kumolni  oksidlash  havo  yoki  texnik  kislorod  bilan  110–120ºC 
haroratda va 3–5 atmosfera bosimi ostida kobalt yoki marganets naf
-
tenatlari yoki rezinatlari–katalizatorlari ishtirokida olib boriladi:
Gidroperoksid parchalanib yonaki mahsulotlar hosil bo‘lishini ol
-
dini olish maqsadida oksidlash 25–30% dan ortmaydigan chuqurlik
-
kacha olib boriladi.
180–200°C, 10–15atm 
Co rezinati
3
2
3
3
110–120°C
3–5 atm

---

82
Biroq shunday ehtiyotlikda ham oksidlash mahsulotlarida 1,7–2% 
gidroperoksid parchalanish mahsulotlari mavjud bo‘ladi.
Оksidlash soatiga 5–7% gidroperoksid hosil bo‘lish tezligi bilan 
boradi. 4 soatda jarayon 120ºC haroratda, taxminan 30% gidroperok
-
sid hosil bo‘lishi bilan yakunlanadi.
Izopropilbenzolni gidroperoksidga oksidlanish kinetikasi quyida
-
gicha xarakterlanadi. 
Аvvaliga  ma’lum  vaqt  oksidlash  jarayoni  juda  sekin  kechadi, 
ushbu  induksion  davrda  gidroperoksid  yig‘ilib  boradi,  so‘ngra  ok
-
sidlash tezligi keskin ortadi, oksidlashning ikkinchi soatidayoq oksi
-
datda gidroperoksidni vaqt o‘tishi bilan ortib boruvchi parchalanish 
mahsulotlari ko‘rina boshlaydi.
Induksion davrni qisqartirish uchun xomashyoga kam miqdorda 
 
(2–3 %) gidroperoksid, parchalanish mahsulotlarini hosil bo‘lishini 
pasaytirish  uchun  esa  gidroperoksid  yig‘ilishiga  bog‘liq  holida  ok
-
sidlash kolonnasi haroratni uning balandligi bo‘yicha pasaytirilib bo
-
riladi.
Izopropilbenzolni oksidlash jarayoni ikki modifikatsiyada amalga 
oshirilishi mumkin:
А) emulgatorlar (natriy alkilsulfonati) qo‘llab suv–ishqor emulsi
-
yasi (1% konsentratsiyali soda eritmasi)da;
B)  «quruq»  usul  deb  nomlangan  initsiatorlar  ishtirokida  toza 
izopropilbenzolni oksidlash. Rossiyada ikkinchi usul keng ishlatila
-
di.
Reaksiyaga kirgan izopropilbenzolga nisbatan IPB GP ni salmog‘i 
 
95% gacha yetadi.