|
Delivery Hero.
Dunyoning eng yirik oziq-ovqat buyurtma tarmoqlaridan biri
butun dunyodagi restoran hamkorlari bilan birgalikda mijozlar buyurtmalari bo'yicha
to'lov siklining davomiyligini bir necha kundan bir necha soatgacha kamaytirish uchun
ish olib bormoqda.
3. Bank sohasida raqamli transformatsiyalar
Bank sohasida raqamli transformatsiyaning tarqalishi asosan 2007-2008 yillarda
moliyaviy inqirozning oqibatlari bilan bog'liq. Bank sektorini offshor mijozlardan
tozalash, banklarni qayta tashkil etish, shuningdek, transchegaraviy moliyaviy aloqalarni
cheklash yo'li bilan tartibga solish, moliyaviy xizmatlar bozorida raqobatni kuchaytirish
kabi imkoniyatlarni berdi. Banklarni raqamlashtirishning muhim omili - moliyaviy
tovarlar va xizmatlarning o'zgarishi, banklarga bo'lgan ishonchning kamayishi, vaqtni
tejash va zarur protseduralarni soddalashtirish hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda innovatsion rivojlanish banklar faoliyatining samaradorligining
asosi hisoblanadi. Bank sektorini raqamli o'zgartirish jarayoni tashkilotning ichki
jarayonlarini o'zgartirish va faoliyatni amalga oshirish, taqdim etilayotgan mahsulot va
xizmatlarni raqamlashtirish, mijozlar bilan ishlash yondashuvini o'zgartirish, shuningdek,
mahsulot va xizmatlarga innovatsiyalarni joriy etishni o'z ichiga oladi.
Natijada banklarning raqamli transformatsiyasi eski mijozlarni ushlab turish va
yangi mijozlarni jalb qilish, operatsion xarajatlarni kamaytirish, mijozlar uchun bankning
jozibadorligini oshirish orqali raqobatbardoshlikning o'sishi hisoblanadi. Bank sektorini
raqamlashtirish orqali mijozlar bank xizmatlariga 24 soat davomida kirish, vaqtni tejash,
shuningdek,
banklarning
xarajatlarini
kamaytirish
uchun
individual
bank
mahsulotlarining narxini pasaytirish imkonini beradi.
Bank sektorining raqamli transformatsiyasi avtomatlashtirish darajasini oshirish,
operatsiyalarni bajarish vaqtini qisqartirish, mijozlar va xodimlar bilan hamkorlikni
takomillashtirish orqali samaradorlikni oshirish, shuningdek, tovarlar va xizmatlar
sifatini yaxshilash, mijozlarga xizmat ko'rsatish sifatini oshirish kabi ta'sirlarni keltirib
chiqaradi.
Raqamli banklarning afzalligi, shuningdek, tranzaktsiyalar tezligi va operatsiyalar
xavfsizligini oshirish, ijtimoiy tarmoqlar va messenjerlarga integratsiya qilishdir, bu esa
ulardan foydalanish qulayligini oshiradi.
McKinsey tadqiqotiga ko'ra, FinTech sektorini yanada kengaytirish bilan
an'anaviy banklar bir nechta rivojlanish alternativlariga ega:
ko‘rsatiladigan xizmatlar ro‘yxatini kengaytirgan holda an’anaviy banklarni
raqamli banklarga transformatsiya qilish;
boshqa kompaniyalar bilan sheriklik aloqalarini o'rnatishni nazarda
tutadigan "sherik bank" shakliga o'tish;
balansni boshqarish va tranzaktsiyalar kabi an'anaviy moliyaviy xizmatlarni
ko'rsatishga e'tibor qaratish.
McKinsey ma'lumotlariga ko'ra, eng zaif joy an'anaviy depozitar va kredit
xizmatlari sohasidir: 2025 yilga kelib banklar bu sohadan tushgan daromadning 40% dan
60% gacha yo'qotishi mumkin. Mobil to'lovlar sohasining zaif tomoni alohida ajralib
turadi, ularning 35 foizini to'lash xizmatlari tufayli Apple yoki Google kabi gigantlar
olishlari mumkin, bu esa do'konlarda xaridlarni oson va tez to'lash imkonini beradi.
Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, bank sektorini raqamlashtirish sharoitida
an'anaviy banklar raqamli banklarga aylantirilishi kerak, bu esa moliyaviy mahsulotlar va
xizmatlarni taqdim etadi. Ko'pincha, raqamli banklar mobil ilovalar, platformalar va
saytlar orqali operatsion faoliyatni amalga oshiradilar.
Shunday qilib, raqamli transformatsiya bank sektoriga ko'plab imkoniyatlar va
afzalliklar beradi. Shuni ta'kidlash kerakki, bank sohasini raqamlashtirish jarayoni ijobiy
jihatlar bilan bir vaqtda yangi muammolar va qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi:
banklarning barqarorligi va iqtisodiy xavfsizligini ta'minlashda ham moliyaviy, ham
texnologik xavf-xatarlar muhim muammo bo'lib qolmoqda. Banklarning raqamli
transformatsiyasidagi asosiy shartlardan biri kiber xavf, ya'ni elektron ma'lumotlarning
maxfiyligini buzish, jumladan, mijozning shaxsiy ma'lumotlari, shuningdek, mijozlar
hisoblarini buzish va o'g'irlash xavfi va umuman elektron operatsiyalarni amalga oshirish
xavfi bilan bog'liq xavf hisoblanadi.
Potentsial xavflar sonining o'sishi yangi bozor ishtirokchilari va ilg'or
texnologiyalarning paydo bo'lishi, huquqiy tartibga solishning murakkabligi va
iste'molchilarning xatti-harakatlaridagi o'zgarishlar bilan bog'liq. Biroq, bu an'anaviy
banklar kamroq xavfli ekanligini anglatmaydi, ularning xavf darajasi ham o'zgaradi va
raqamli transformatsiyani amalga oshirmayotgan ayrim banklarning xavfi va umuman
bank tizimining eskirishi xavfi orqali amalga oshiriladi.
Raqamli bank mahsulotlari va xizmatlari uchun jahon bozori ko'plab sub’yektlar
bilan ifodalanadi. Asosiy raqamli banklar 2000 yildan beri Global Finance jurnali
tomonidan chop etilgan miqdoriy omillar va sub'ektiv mezonlar asosida dunyoning eng
yaxshi raqamli banklari reytingida taqdim etiladi.
Obyektiv kriteriyalar o‘z ichiga quyidagi asosiy ko‘rsatkichlarni oladi:
mijozlarni jalb qilish va xizmat ko'rsatish darajasi;
raqamli mijozlar sonining o'sishi;
raqamli mahsulotlar va xizmatlarning xilma-xilligi;
raqamli tashabbuslarni amalga oshirishning afzalliklari;
veb-sayt dizayni va faoliyati.
Subyektiv mezonlar tahlilchilar, bank maslahatchilari va xalqaro darajadagi
boshqa soha mutaxassislarining fikri bilan ifodalanadi.
2020 yilda Citi amerika raqamli banki yana yetakchi bankka aylangan holda
o‘zining dunyodagi eng yaxshi raqamli bank degan o‘rnini saqlab qoldi, bundan tashqari
korporativ/institutsional raqamli banklar orasida yetakchi bankka aylandi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
