O. K. Iminov iqtisod fanlari doktori, professor

1.4.  Pul  agregatlari  va  pul  multiplikatori
Pul  agregatlari pul  massasini o ic h o v c h ila rd a n   (ko‘rsatkichlaridan) 
iborat.  Pul  agregatlari  statistikada pullar harakatining  m uayyan  sanaga 
boMgan  yoki  muayyan  vaqt  davridagi  o ‘zgarishini  tahlil  etish  u c h u n  
q o ila n ila d i.
Pul  agregatlarini  qurish  u c h u n   m oddiy  n e ’m atlarning  likvidliligi 
darajasiga  qarab  ularning bosqichm a-bosqich joylashtirilishi  asos  qilib 
olingan.  Moddiy n e ’matlarning likvidliligi deganda ushbu n e ’m atlam ing 
tez  va  unchalik  ko‘p  zararlarsiz  pulga  aylanish  qobiliyati  tushuniladi. 
M o d d iy   n e ’m atlarnin g   likvidliligi  v a q t  bilan  o 'lc h a n a d i.  M o d d iy  
n e ’m atni  pulga  aylantirish  uch u n  qanchalik  kam  vaqt  talab  qilinsa, 
uning  likvidliligi  sh u n ch alik  yuqori  b o ‘ladi.  N a q d   p u lla r  m u tlo q  
likvidlilikka ega,  chunki  ularni pulga aylantirish  uchun  zarur bo'ladigan 
vaqt  n o ‘lga  tengdir.
Muomaladagi  naqd  pullar  M°  agregatini  tashkil  etadi.  N a q d   pullar 
banknotalar,  xazina  pattalari  (biletlari)  (agar m am lakatda  ikkita  em is- 
siya  markazi  mavjud  b o ‘lsa)  va  metal!  tangalardan  iborat  b o 'lad i. 
M etall  tan g a la r  n a q d   p u lla rn in g   ju d a   kam   qism ini  (riv o jlan g an  
m am lakatlarda 2%—3%  ni)  tashkil  qiladi.  U larni  keyinchalik yom biga 
aylantirib  sotishga  y o ‘l  q o ‘ymaslik  u ch u n   odatdíi,  arzón  m etallardan 
zarb  qilinadi.  Shuning  uch u n   tanganing  real  qiymati  nom inal  qiym a- 
tidan  birm uncha  pastroq  b o ‘ladi.