«Hayot faoliyati xavfsizligi»kafedrasi «Hayot faoliyati xavfsizligi»

OХP-10 (KKO‟- 10), o‟t o‟chirgichni sxemasi.

 

1.  –  qobig`;  2.  –  dastak;  3.-  stakan;  4.-  klapan;  5.-  stakandan  chiqish  teshigi;  6.-ishga 

tushirish dastagi; 7.- vdtok; 8.- sachratgich; 9.- tiraluvchi (zapornaya) membrana. 

---

OХP 

–  10  (KKO‘-10)  o‘t  o‘chirgichni  konstruksiyasi  po‘lat  qobig`  1dan  tashkil  topgan 

bo‘lib,  unga  zaryadni  ishqorli  qismi  (8,5l)  joylashgan.  U  (400g)  gidrokarbonat  natriyni  NaNSO

3

 

suvli  aralashmasi  va  (50g)  soladkali  ekstraktdan  iborat  bo‘ladi.  Ko‘pikni  turg`unligini  oshirish 

uchun  ishqorli  qismiga  ozroq  miqdorda  ko‘pirtirgich  qo‘shiladi  (RAS  pastasi  yoki 

karboksimetilsellyuloza). Zaryadni kislotali qismi (450g) polietilenli stakanga joylashtirilgan bo‘lib, 

sulfat kislota (N

2

SO

4

), temir sulfati (Fe

2

SO

4

)

3

 va alyuminiy sulfati (Al

2

SO

4

)

3

 aralashmasidan iborat 

bo‘ladi.  Ishlamaydigan  (ishsiz)  Holatida  zaryadni  kislotali  qismi  stakanda  klapan  4  bilan  yopik 

(bekitilgan), klapan vdtok 7ga qotirilgan va stakanni o‘yig`iga (o‘rindig`iga) prujina bilan qisilgan. 

Klapan shtogi boshqa tomondan (uchidan) ekssentrik dastak 6 ga maHkamlangan. O‘t o‘chirgichni 

ishga tushirish uchun uning dastagi 6 ni yuqoriga burash va o‘t o‘chirgichni to‘ntarish lozim. 

Bunda  shtok  klapan  4  bilan  birga  siquvchi  prujinani  qisib,  kallakka  (golovkaga)  tomon 

ko‘chadi (siljiydi) va teshik 5 orqali zaryadni kislotali va ishqorli qismlarni birikishini ta‘minlaydi. 

Reaksiya natijasida ko‘p miqdordagi uglerod ikki oksidi ajralib, aralashmani intensiv ko‘piklantiradi 

va  bunda  bosim  0,1  MPa  ga  erishganda,  tiraluvchi  (zapornaya)  membrana  9  ni  yirtadi  (yoradi) 

Hamda  sachratgich  (sprgsk) 8  orqala  ko‘pikni  chiqarib  yuboradi.  Ko‘pik  Hosil  bo‘lish karrali  6 ga 

teng, uning Hajmi esa 43 l, ko‘pikni otilish uzoqligi 6 m, ko‘pik chiqarib yuborish vaqti 60 sek. O‘t 

o‘chirgichdan  foydalanish  Harorati  +2°S  dan  +30°  S  gacha.  O‘t  o‘chirgich  zaryadini  ishqorli 

qismiga,  muzlashga  qarshilik  ko‘rsatuvchi  etilenglikoli  qo‘shib,  undan  (-)  minusli  Haroratda  Ham 

foydalanish mumkin. 

OХVP-10  (KХKO‘-10)  Kimyoviy  Havo-ko‘pikli  o‘t  o‘chirgichlarni  konstruksiyasi  Ham 

xuddi  OХP  -10  (KKO‘-10)  nikiga  o‘xshash  bo‘lib,  faqatgina  farqi  shundan  iboratki  OХVP-10 

(KХKO‘-  10)  o‘t  o‘chirgichlarni 

(rasm) 

sachratgichiga  ko‘piklatuvchi  moslama  (nasadka)  burab 

o‘rnatiladi, u kimyoviy ko‘pikni Havo bilan aralashtiradi. OХVP-10 (KХKO‘-10), o‘t o‘chirgichni 

ishchi  zaryadi  quyidagilardan  tashkil  topgan:  a)  ishqorli  qism,  unga  (450g)  gidrokarbonat  natriy, 

ko‘pik Hosil qiluvchi PO- 1 (500sm

3

)  va  (8l)  suv,  b) (200 sm

3

)  sulfat kislotasini  suvdagi eritmasi, 

zichligi 1,51 ga teng. 

O‘t o‘chirgich OХVP-10 (KХKO‘-10) Ham xuddi OХV-10 (KKO‘ -10) o‘t o‘chirgichidek 

ishga tushiriladi. Ishqor va kislotali qismni aralashtirish natijasida Hosil bo‘lgan ko‘pik, uglerod ikki 

oksidini,  ortiqcha  bosimi  ta‘sirida  tiraluvchi  (zapornaya)  membrana  6  ni  yirtadi  (yoradi)  va 

ko‘piklatuvchi  moslama  9  ga  o‘tadi.  Sachratgich  7  orqali  o‘tib,  u  kichkina  tomchilarga  bo‘linadi, 

moslama orkasidagi (teshik) 8 orqali Havo muxitini so‘rib, u bilan aralashadi, to‘r 10 orqali siqiladi 

va  tashqariga  chiqarib  yuboriladi.  Ishlab  chiqariladigan  ko‘pikni  Hajmi  500  l,  otilish  (struya) 

uzunligi  3-5  m,  o‘t  o‘chirgichni  ishlash  vaqtini  davomiyligi  40-60  sek.  Endi  uglekislotali  o‘t 

o‘chirgichlar UKO‘-2 ,(OU-2), UKU-5 (OU-5) ni tuzilishi va ishlash prinsipi bilan tanishamiz. 

Uglekislotali  o‘t  o‘chirgichlar  UKO‘-2  (OU-2),  UKO‘-5  (OU-5);  turli  xildagi  moddalar 

(xavosiz  Holatda  yonuvchi  moddalardan  tashqari)  va  1000  V  dan  yuqori  bo‘lmagan  kuchlanish 

ostidagi  elektr  qurilmalaridan  chiqkan  uncha  katta  bo‘lmagan  yong`inni  o‘chirish  uchun 

mo‘ljallangan va 40dan +50°S gacha bo‘lgan oraliqdagi haroratlarda qo‘llaniladi.