3.2. Sayohatchi va turistni ajratib turuvchi asosiy farqlar
Sayohat va turizm
(travel and tourism) -
bir-biri bilan bogMiq
tushuncha boMib, ular inson hayot faoliyatining maMum bir tarzini
ifodalaydi. Bu - dam olish, ko‘ngil ochish, sport, atrof-muhitni ang-
lash, savdo, fan, da’volanish va boshqa ko‘plab jihatlami qamrab
oladi. Biroq bunda har safar sayohatni boshqa faoliyat turlaridan
ajratib turuvchi o‘ziga xos harakat - insonning vaqtinchalik boshqa
joyga, mamlakatga, qit’aga borishi, uning doimiy yashash joyidan
uzoqlashishi nazarda tutiladi.
Sayohatlar ayrim shaxslar tomonidan alohida, yagona maqsad
va qiziqishga ega boMgan shaxslar tomonidan ekspeditsiyalar,
jumladan, ilmiy ekspeditsiyalar tuzilgan holda amalga oshirilib, ular
tarkibiga yuzlab va hattoki minglab mutaxassislar, diplomatlar,
migrantlar va ko‘chib yuruvchilar ham kiradi. Dengiz, havo va
boshqa transport vositalari ekipajlari oylab o‘z uylarida boMmay-
42
dilar, shu tariqa ular uchun sayohat turmush tarzi, kunlik ish
faoliyati b o iib hisoblanadi.
Sayohat tushunchasi, odamlaming maqsadlaridan qat’i nazar,
zamon va makonda ko‘chib yurishni anglatadi hamda sayohat-
chilaming turmush tarzi b o iib xizmat qiladi.
Ko‘p asrlik tarixdan m aium ki, insonga savdoni rivojiantirish,
yangi yerlami ochish va o‘zlashtirish, resurslar va yangi transport
yoilarini izlab topish maqsadida jahon bo‘ylab sayohat qilish xos
boigan. Sivilizatsiyamizning rivojlanishiga ajratilgan vaqt unchalik
katta boim ay, besh ming yilga yaqin davr bilan belgiianadi, biroq
bizgacha faqat yaqin oim ishdagi sayohatlar haqidagi hikoya va
tasvirlargina saqlanib qolgan. 0 ‘tmishdan bizga yangi qit’a va
yerlami, xalqlar va tabiiy hodisalami ochgan, o‘ziga xos geografik
tizimlami asoslab bergan buyuk sayohatchilaming nomlari m aium .
Sayohatlar va turizmning bir-biridan farqiarini ko‘rib chiqishda
ushbu faoliyatning maqsadlari va moddiy ta’minotiga to‘xtalib
o‘tish joiz. Sayohat va ekspeditsiyalaming asosiy qismi m aiu m bir
maqsadlarga (savdo, fan, yangi yerlami ochish, mahsulot reklamasi
va h.k.) xizmat qilib, manfaatdor shaxslar, tashkilotlar, davlat va
xususiy jam g‘armalar tomonidan moliyalashtiriladi.
Sayohatchi - bu birinchi navbatda kasb b o iib , odamlaming
kasbi yoki kun ko‘rish manbai, yo b o im asa sayohatda ishtirok
etuvchilaming turmush tarziga aylanishi mumkin. Bu esa faoliyat
ning maqsadi boiib, turizm maqsadlaridan tubdan farq qiladi.
T u rist - 0 ‘zbekiston Respublikasi hududi bo‘ylab yoki boshqa
mamlakatga sayohat qiluvchi (doimiy istiqomat joyidan turizm
maqsadida jo ‘nab ketgan) jismoniy shaxs17.
Turizm - sayohatlaming bir turi boisa-da, biroq o ‘ziga xos
jihatlariga ko‘ra, m aiu m bir tavsifga ega b o iib , unda ishtirok
etuvchi shaxs turist deb nomlanadi. Muhimi, turistni sayohatchi
deyishimiz mumkin, ammo sayohatchini har doim ham turist deya
olmaymiz. Sayohatlardan farqli ravishda, turizm iqtisodiyot va
siyosatning kuchli ta’siriga uchrovchi soha b o iib hisoblanadi.
Turizm bu turistlar tomonidan amalga oshiriluvchi, aniq belgilangan
turistik maqsadlarga ega ommaviy sayohatlar turi b o iib , turistning
’’O'zbekiston Respublikasining «Turizm to‘g‘risida»gi Qonuni//«Xalq so'zi» gazetasi, 1999.
43
faoliyati va bunday sayohatlami uyushtirish va amalga oshirish
bo‘yicha maxsus xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlardan iborat. Bunday
maxsus xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlar faoliyati avvalambor
turistik firmalar, mehmonxonalar va shu xizmatlar bilan bogMiq
boMgan turli xil boshqa tarmoqlar tomonidan amalga oshiriladi.
Turizm faoliyati asosan bo‘sh vaqtda amalga oshiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |