Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги

Asal  turi,    tarkibi    va  holati

.  Asal  tarkibida  50  dan  ortiq  turli 

kompanentlar,  bundan  quruq  moddalar  zimmasiga  80-89  %  to’g’ri  kekadib  

(bundan 77 % turli xil shakarlar), suv (namlik esa 13 % dan 25 % atrofida o’ynab 

turadi).    Asaal  rangi,  ta’mi  va  hidi  (aromati)  asalarilarning  nektarni  qaysi  o’ 

simlikdan terib olingan o’lsa shunga  bog’liq bo’ladi.  

 

 

 

 

---

 

Mum 

Tabiiy asalari mumi asosan, voshina tayyorlashga ketadi. Bu deganiki mum 

yana asalarichilikka qaytadi.bundan tashqari mum, sanoatda, tibbiyotda, fanda va 

kosmetikada ishlatiladi. 

Asalari mumi tamsiz, kuchsiz nektar hidiga ega. Xona temperaturasida mum 

qattiq, plus 20

 

º c da sinuvchan, plus 40º c dan yuqorida yumshaydi. Plus 61 - 68º 

c  da  eriydi.  Mumdan  suvni  chiqarish  uchun  uni  plus  100  -  102º  c  da 

isitiladi.agarda mumni plus 140º c da eritilsa mum razlagatsa qiladi. 

 

Mumning zichligi 1l da 0,97kg. Qattiqlik koeffisienti xona temperaturasida 

1-10  gacha.  Bu  koeffisientni  aniqlash  uchun  mumga  standart  yuklamali 

kolibrlangan  sterjen,  bu  sterjen  mumga  solinadi  bunu  uchun  ma’lum  bir 

temperatura  kerak  sterjen  Mum  suvda  glisirinda  eriydi  etil  va  boshqa  spirtlarda 

kam eriydi. 

Propolis 

Propolis bu asalarilarning smalali moddalarni qayda ishlashdan olinadigan 

maxsaloti  hisoblaniladi.  Prorolis  medisinada,  profilaktika  va  davolovchi  vosita 

bo’lib  hisoblaniladi,  yana  unu  veterenariyada  ham  ishlatishadi.  Asalarilar 

propolisni    (с  почек,  стебелей  )  va  gul  changi  yuza  qismidan  oladilar,  bu 

maxsulotni asalarilar tirqishlarni yopish, ventelyatsiya tizimini rostlashda va retka 

kattaligini o’zgartirish uchun fodalaniladilar. 

Propolis amorf birxilmas strukturaga, kuchlispesifik hidga va kuydiradigan 

tamga ega. U plus 30 º c dan yuqori temperaturada yumshoq, plus 15 º c da esa 

mo’rt  bo’ladi  plus  70  º  cda  oquvchan  bo’ladi.  Propolis  +120  º  c  da    kamvaqt 

davomida ushlab turilsa mikrobga qarsh kurashuvchi xususiyati saqlanib qolinadi.  

Propolis  davolovchi  xususiyatini  7  yil  davomida  saqlab  qoladi.  Agrda  uni 

albatta quruq, qorong’u xonoda, germetik idishda,spirt ekstrakti va past haroratda 

saqlaganda. 

---

 Kimyovi tarkibiga ko’ra propolisni haqiyqiligini kimyovi labaratoriyalarda 

aniqlaniladi.    Propolis  tashqi  yuzasi,  ranga,  ta’mi,  hidi  va  strukturasiga  qarab 

asalarilar  qaysi  jodanligini  aniqlash  mumkun.  Spesialastla    soxta  qo’pol 

propolisni kimyoviy labaratoriya analizisiz ham aniqlay olishadi.  

Asalarilar  asaldan  tashqari  boshqa  maxsulotlar  berishida  uni  birliklarda 

yozishga to’g’ri keladi. Qaytarilma

 

koeffisientlar vaqt davomida o’zgaradi. 

 

Qaytarilma koeffisient 

Jadval № 1