Kirish
O’zbekiston tabiiy resurslar, foydali qazilmalar, metall va qotishmalar,
plastmassalar, yog’ochlar va o’simliklarga boy o’lkadir. Respublikamizning bu
tabiiy boyliklari sanoatda, turmushda foydalanadigan xom ashyo bo’lishi bilan bir
qatorda mehnat darslarida bajariladigan ishlar uchun kerakli material bo’lib ham
xizmat qiladi.
Ukuvchilarni ilk yoshligidan boshlab bolalarda ona tabiatga kizikish va
muxabbatni, undagi guzalliklarni kura bilishni tarbiyalash krak. Tabiiy materiallar
bilan ishlash ularni tabiatni kuzatishga majbur kiladi. Kuzatishlar esa badiiy ijodiy
kobiliyatlarni, konstruktorlik goyasini, tushunchalarning anikligini uygotadi.
Turli tabiiy materiallar bilan ishlash, turlicha ishlov berilishini, turli
asboblardan foydalanishni talab kiladi va ularni ishlatish bilim, kunikma,
malakalarini beradi.
Turli tabiiy materiallarni tuplash ukituvchi kuygan maksadga boglik buladi.
Ukuvchilar kurib chikilgan va batafsil muxokama kilingan yoki uzlari uylab topgan
tasvir uchun material tuplaydilar.Va aksincha, avval kandaydir materialni tuplab,
keyin kanday ish bajarishni aniklashlari kerak.
Tabiiy materiallarni ukuvchilar dastlab ukituvchi raxbarligida sayr vaktida
tuplaydilar. Tabiiy materillarni tulash jarayonida ukuvchilar atrofdagi usimliklar
dunyosi, xashoratlar bilan tanishadilar, daraxtlar, gullar navlarini, nomlarini,
shakllarini, tabiiy materiallni kachon va kanday tuplash va kanday saklash
lozimligini bilib oladilar. Tabiatni kuriklash va unga extiyotkorona munosabatda
bulish, uni asrash masalalariga aloxida ehtibor berish xar bir ukuvchining burchidir.
Mexnat darslarida tabiiy materiallardan: kuritilgan bargalar, gullar, poliz
ekinlari- kovun, tarvuz, kovok uruglari, mevalar – olcha, urik, shaftoli danaklari va
shu kabilar: balik tangalari va kanotlari, juxori va makkajuxori sutalari, paxta
chanogi, yongok pusti va shu kabilardan keng foydalaniladi.
Tabiiy materillarni tuplayotgan xar bir ukuvchi tabiiy materiallarni tartibli
yigish va tayyorlash lozimligini bilishi, barg tuplash jarayonida daraxtlar, butalar
shoxini kupollik bilan sindirish, gul va shu kabilarni uylamasdan tuplash tabiatga
nisbatan vaxshiylik ekanligini yodda tutishi lozim. Gullarni kul bilan sindirib
bulmaydi, aks xolda poyasi zararlanishi mumkin.
Usimliklarni tuplashda gazeta, gerbariy papkasi, kaychi, paxta bulishi kerak.
Gazeta daftarsimon taxlanib, orasiga materiallar tartib bilan joylanadi.
Kuritib olishga muljallangan usimliklar xar kanday namlikdan xoli bulishi
kerak, aks xolda usimlik kuritilganda unda doglarning izi koladi. Kuritilayotgan
usimlikning tabiiy rangini asrab kolishning eng muxim sharti, ularni shamol utib
turadigan joyda, yelvizakda, kuyosh nurida tez kuritib olishdir. Usimliklarni kuritish
3 sutkadan oshmasligi kerak.