1.
0
4
4
3
3
2
2
1
1
x
a
x
a
x
a
x
a
chiziqli tenglama berilgan bo‘lsin. Bu
tenglama
4
3
2
1
,
,
,
a
a
a
a
koeffitsientlardan va
4
3
2
1
,
,
,
x
x
x
x
noma’lumlardan tashkil
topgan bo‘lib, u
}
,
,
,
{
4
3
2
1
a
a
a
a
koeffitsiyentlar massivi bilan to‘liq aniqlanadi.
Shu kabi
25
24
23
22
21
15
14
13
12
11
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
koeffitsiyentlar massivi besh noma’lumli
0
,
0
5
25
4
24
3
23
2
22
1
21
5
15
4
14
3
13
2
12
1
11
x
a
x
a
x
a
x
a
x
a
x
a
x
a
x
a
x
a
x
a
ikkita chiziqli tenglamalar sistemasini aniqlaydi. Sistemada koeffitsiyentlar
qulaylik uchun ikkita indeks bilan yozilgan bo‘lib, ulardan birinchisi sistema
tenglamasining tartib raqamini, ikkinchisi esa o‘zgaruvchining tartib raqamini
bildiradi. Berilgan sistemaning har ikkala tomonini biror songa ko‘paytiraylik
yoki tenglamalardan birini ikkinchisiga qo‘shaylik. Bunda qo‘shish va ko‘paytirish
amalda massiv ustida bajariladi.
2. Uch o‘lchovli fazoda vektor o‘zining tartiblangan uchta koordinatasi bilan
beriladi:
}
;
;
{
3
2
1
a
a
a
a
. Bunda vektorlar ustida chiziqli amallar koordinatalar
ustida amallarga keltiriladi.
Shunday qilib, bir qancha masalalarni yechishda alohida kattaliklar bilan
emas, balki ularning tartiblangan to‘plamlari (massivi) bilan ish ko‘rishga to‘g‘ri
keladi.
Matritsa
– bu sonlar (elementlar) massivining satr hamda ustunlarda berilgan
va kichik qavslarga olingan to‘g‘ri burchakli jadvalidir
2
. Shuningdek, matritsaning
elementlari algebraik belgilardan yoki matematik funksiyalardan iborat bo‘lishi
mumkin.
Matritsaning o‘lchami uning satrlari soni va ustunlari soni bilan aniqlanadi.
Matritsaning o‘lchamini ifodalash uchun
n
m
belgi ishlatiladi. Bu belgi
2
Lay, David C. Linear algebra and is applications. Copyright. 2012, pp. 92-112
matritsaning
m
ta satr va
n
ta ustundan tashkil topganini bildiradi. Matritsaning
o‘zi lotin alifbosining bosh harflaridan biri bilan belgilanadi va uning elementlari
jadvali kichik qavsga olinadi.
Masalan,
2
3
o‘lchamli matritsa
3
2
o‘lchamli matritsa
2
2
o‘lchamli matritsa
1
3
7
0
5
2
A
6
5
2
7
4
1
B
x
x
x
x
C
sin
cos
cos
sin
A
matritsaning
i
-satr va
j
-ustunda joylashgan elementi
ij
a
bilan belgilanadi.
)
(
ij
a
A
,
)
,
1
,
,
1
(
n
j
m
i
yoki
||
||
ij
a
A
,
)
,
1
,
,
1
(
n
j
m
i
yozuv
A
matritsa
ij
a
elementlardan tashkil topganini bildiradi:
;
)
(
2
1
2
22
21
1
12
11
mn
m
m
n
n
ij
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
A
.
||
||
2
1
2
22
21
1
12
11
mn
m
m
n
n
ij
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
A
n
1
o‘lchamli
)
...
(
1
12
11
n
a
a
a
A
matritsaga
satr matritsa
yoki
satr-
vektor
deyiladi.
1
m
o‘lchamli
1
21
11
...
m
a
a
a
A
matritsaga
ustun matritsa
yoki
ustun-vektor
deyiladi.
n
n
o‘lchamli maritsaga
n
-
tartibli kvadrat matritsa
deyiladi.
Kvadrat matritsaning chap yuqori burchagidan o‘ng quyi burchagiga
yo‘nalgan
nn
a
a
a
,...,
,
22
11
elementlaridan tuzilgan diagonaliga uning
bosh diagonali
,
o‘nq yuqori burchagidan chap quyi burchagiga yo‘nalgan
1
)
1
(
2
1
,...,
,
n
n
n
a
a
a
elementlardan tuzilgan diagonaliga uning
yordamchi diagonali
deyiladi.
Bosh diagonalidan yuqorida (pastda) joylashgan barcha elementlari nolga
teng bo‘lgan
nn
n
n
a
a
a
a
a
a
A
0
0
0
2
22
1
12
11
nn
n
n
a
a
a
a
a
a
A
2
1
22
21
11
0
0
0
matritsaga
yuqoridan
uchburchak
(
quyidan
uchburchak
)
matritsa
deyiladi.
Bosh diagonalda joylashmagan barcha elementlari nolga teng bo‘lgan
nn
a
a
a
A
0
0
0
0
0
0
22
11
matritsaga
diagonal
matritsa
deyiladi.
Barcha elementlari birga teng bo‘lgan diagonal matritsaga
Do'stlaringiz bilan baham: