Tovar moddiy zaxiralar chiqib ketishining hisobi va auditi

 

 

 

3-bob bo`yicha xulosa 

Bitiruv  malakaviy  ishining  3-bobida

 

tovar  moddiy  zahiralar  auditini 

takomillashtirish  yo’nalishlari  tartibi  yoritilgan.  Xususan,  mazkur  bobda  tovar-

moddiy  zaxiralar  auditini  rejalashtirish  va  ichki  nazorat  tizimini  baholash  tartibi 

aniqlash.  Sof  sotish  (realizatsiya  qilish)  qiymati  -  TMZlarni  ishlab  chiqarishning 

nihoyasiga  etkazilishi  va  mahsulotning  sotilishi  bilan  bog’liq  butlashga  oid 

chiqimlar chegirilgan holda realizatsiya qilishning hisob-kitob bahosidir. Ya’ni, sof 

sotish qiymati ularning haqiqiy ko’rinishidagi zahiralar bozor bahosining o’zginasi 

---

 

67 

emas.  U  sotishning  haqiqatdagi  bahosi  ayiruv  ishlab  chiqarish  jarayonining 

nihoyasiga  etkazilguniga  qadar  bo’lgan  barcha  keyingi  chiqimlar  qo’shuv 

marketing natijasidagi barcha chiqimlar sifatida belgilanishi mumkin. 

Sof  sotish  qiymati  o’xshash  tovarlarning  birliklari  yoki  guruhlari  uchun 

ko’rib  chiqilishi  kerak.  Zahira  qiymatini  butunlay  ko’rib  chiqish,  keyin  esa 

umumiy qiymat yoki sof sotish qiymatini belgilash maqbul emas. 

Moddiy  javobgar  shaxslar  o’zgarganda  (shuningdek  ular  kasal  bo’lgan, 

ta’tilga  chiqqan  davrda)  tovar-moddiy  zahiralarning  boshqa  shaxs  javobgarligiga 

o’z  vaqtida  va  to’g’ri  belgilanganligi  hamda  bunda  aniqlangan  tafovutlar 

buxgalteriya  hisobi  schyotlarida  aks  ettirilganligi  korxona  buxgalteriyasida 

tekshirilishi  zarur.  Ko’pincha  tovar-moddiy  zahiralarni  javobgarlik  uchun  berish 

rasmiyatchilik bilan, faqat hisobga olish ma’lumotlari bo’yicha amalga oshiriladi, 

bu  esa  keyinchalik  tovar-moddiy  zahiralar  kamomadi  aniqlanganda,  moddiy 

javobgar  shaxslar  o’zlarini  oqlash  uchun  shu  holatni  asosiy  sabab  qilib 

ko’rsatishlariga asos bo’ladi. 

Auditor  moddiy  resurslar  sarfi  haqidagi  ma’lumotlar  haqiqiy  sarfga 

muvofiqligi hisobotda aks ettirilishini tekshirishi kerak. Agar hisobot ma’lumotlari 

bo’yicha  tovar-moddiy  zaxiralar  ortiqcha  sarflanganligi  aniqlansa,  auditor  eng 

avvalo,  uni  keltirib  chiqargan  omillarni  aniqlashi  kerak.  Bunda  materiallarning 

qaysi  turlari  bo’yicha  ortiqcha  sarflanishga  yo’l  qo’yilganligi,  materiallar  sarfi 

rejasi  amaldagi  normalarga  muvofiqligi  yoki  muvofiq  emasligi  aniqlanishi, 

shuningdek korxonada amal qiluvchi sarflash normalari kim tomonidan, qachon va 

ishlab  chiqarishning  qaysi  texnik  darajasi  uchun  tasdiqlanganligi  tekshirilishi 

zarur. 

 

---

 

68