I iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish uslubi

 
2-§.
 
Ishsizlik va uning turlari.  
Ishsizlik darajasini aniqlash
 
 
Mehnatga  layoqatli  bo'lib,  ipmashni  xohlagan,  lekin  ish  bilan  ta'minlanmaganlar  ishsizlar 

---

deyiladi. Namoyon bo'lish xarakteri va vujudga kelish sabablariga ko'ra ishsizlik 
friksion, tarkibiy, 
siklik, ixtiyoriy, institutsonal, tnxnologik, regional, yashirin va turg'un turlarga bo'linadi.
 
Friksion  ishsizlarga 
ish  joyini  o'zgartirgan,  yangi  yashash  joyga  ko'chib  o'tish  va  ishdan 
bo'shashi munosabati bilan ish izlayotgan, vaqtinchalik mavsumiy idshli yo'qotgan kishilar kiradi. 
Friksion  ishsizlik 
tarkibiy  ishsizlik 
deb  nomlanuvchi  ikkinchi  kategoriyaga  osonlik  bilan 
o'tadi.  Vaqt  o'tishi  bilan  iste'molchilik  talabi  va  texnologiya  tarkibida  muhim  o'zgarishlar  ro'y 
beradi,  bu  o'z  navbatida  ishchi  kuchiga  bo'lgan  umumiy  talab  tarkibini  o'zgartiradi.  Bunday 
o'zgarish natijasida kasblarning ayrim turlariga talab kamayadi yoki umuman talab bo'lmaydi. Oldin 
mavjud bo'lmagan boshqa  yangi kasblarga talab ortadi. Ishchilar bunga tez moslasha olmasligi va 
uning tarkibi ish joylarining  yangi tarkibiga to'liq javob bermasligi sababli tarkibiy ishsizlik kelib 
chiqadi. 
Shunday qilib tarkibiy ishsizlikni iste'molchilik talabi va texnologiyadagi o'zgarishlar tufayli 
iqtisodiyot  tarmoqlarida  ruy,  beraditan  tarkibiy  siljishlar  keltirib  chiqaradi.  Friksion  va  tarkibiy 
ishsizlik  ishsizlikning  tabiiy  darajasini  tashkil    kiladi.  Siklik  ishsizlik  —iqtisodiy  siklning  inqiroz 
fazasi I bilan bog'liq bo'lib, ishsizlikning haqiqiy darajasi tabiiy darajadan farqlanishini ko'rsatadi. 
Ishsizlikning bu turi majburiy ishsizlik hisoblanadi va siklning yuksalish fazasida mavjud bo'ladi.