I iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish uslubi

nominal  milliy 
mahsulot, 
o'zgarmas  baholarda  xisoblangan  milliy  mahsulot  esa 
real  milliy  mahsulot 
deb 
yuritiladi.  Har  xil  yillarda  ishlab  chiqarilgatg  YAMM  qiymatini  faqat  narx  o'zgarmagan  taqdirda 
o'zaro taqqoslash mumkin bo'ladi. Bundal tashqari narx darajasi bizga iqtisodiyotda inflatsiya (narx 
darajasining o'sishi) yoki seflyatsiya (narx darajasiiing kamayishi) o'rin tutganligi va uning miqyosi 
qandayligini bilish imkonini beradi. 
Narx darajasi iqseks shaklida ifodalanadi. Narx indeksi xoriy yildagi ma'lum guruh tovarlar 
va  xizmatlar  to'plami  narxlari  summasini,  xuddi  shunday  tovarlar  va  xizmatlarning  miqdoriniig 
bazis davrdagi narxlar summasiga taqqoslash orqali hisoblanadi. Taqqoslashning boshlang'ich davri 
"bazis yil" deyiladi.Agar aytilgailarni formula shakliga keltirsak, u quyidagi ko'rinishni oladi: 
 
 
 
 
   
 joriy yildagi iste'molchilikka tovarlari narxlari 
 Narx indeksi  ------------------------------------------------------------------------- 
                         Bazis yilidagi iste'molchilik movarlari narxi  
 
Amaliyotda  qator  har  xil  tovar  va  xizmatlar  tuplami  yoki  iste'mol  savatining  narx  indeksi 
hisoblanadi. G'arb mamlakatlari va xususan AQShda bu indekslar ichida eng keng qo'llaniladigani 
iste'molchilik  tovarlari  savati  narxlari  indeksi  (IBI)  hisoblanadi.  Uniig  yordamida  tipik  shahar 
aholisi  sotib  oladigan,  iste'molchilik  tovar  va  xizmatlarning  300  turini  o'z  ichiga  oluvchi  bozor 
savatining qayd qilingan narxlari hisoblanadi. Ammo narxning umumiy darajasini hisoblash uchun 
YAMM  narx  indeksidan  foydalaniladi.  YAMM  narx  indeksi  ancha  keng  tushuncha  bo'lib,  u  o'z 
ichiga nafaqat vste'molchilik tovarlari, balki investitsioi tovarlar, davlat tomonidan sotib olinadigan 
tovarlar hamda xalqaro bozorda sotilgan va sotib olingan tovarlar va xizmatlar narxlarini xam oladi. 
YAMM narx indeksi, nominal YAMM ni real YAMMga aylantirib hisoblash imkoniyatini beradi.