I iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish uslubi

Agrobiznes  faoliyatining  maqsadi  iste'mol  bozorini  yetarli  sifatli  qishloq  xo'jalik 
mahsulotlari, sanoatni esa xom ashyo bilan uzluksiz ta'minlash orqali foyda kurishdan iborat.
 
Agrobiznesning  asosiy  shakli  va  birlamchi  bo'g'ini  fermer  dehqon  xo'jaliklaridir.  Chunki 
ular  bevosita  qishloq  jaligi  mahsulotlarini  ishlab  chiqaradi.  Bu  xo'jaliklar  o'z  yerida  yoki  ijaraga 
olingan  yerda  ish  yuritib,  unda  mulk  egasi  va  shlab  chiqaruvchi  fermerning  o'zi  va  oila  a'zolari 
hisoblanib  ayrim  hollarda  yollanma  mexnatdan  foydalanish  ham  mumkin.  Fermer  xo'jaligining 
afzalligi  shundan  iboratki,  undan  mulk  mehnat  bevosita  qo'shiladi,  bu  esa  yuqori  samarani 
ta'minlaydi.  Fermer  xo'jaliklari  musxaqil  tuzilma  bo'lish  sababli  o'z  faoliyatini  bozor 
konyukturasiga  tez  moslashtira  oladi.  Unda  iqtisodiy  manfaat  va  pirovard  natija  uchun  mas'uliyat 
bitta  faoliyatning  ikki  tomonini  tashkil  qiladi.  Bularning  xammasi  fermer  xo'jaligining 
yashovchanligini ta'minlaydi. 
Respublikada  islohotlarni  amalga  oshirishning  dastlabki  bosqichlaridayoq,  Prezidentimiz 
Islom Karimov fermer xo'jaliklari, qishloq xo'jalik ishlab chiqarishini tashkil etishning asosi sifatida 
faoliyat ko'rsatishi lozimligini ta'kidlab o'tgan edi. Shu sababli respublikamizda qishloq xo'jaligini 
fermerlashtirish  agrar  islohotlarning  tarkibiy  qismi  hisoblanadi.  Respublikada  bu  jarayon  zarar 
ko'rib ishlash natijasida og'ir ahvolga tushib qolgan davlat xo'jaliklari tarkibi fermer xo'jaliklaridan 
iborat  shirkatlar  uyushmasi  aylantirish,  mavjud  davlat  va  jamoa  xo'jaliklari  tarkib  ular  resurslari 
hisobidan  fermer  xo'jaliklari  uyushtirish  hamda  dexqonning  o'z  mol-mulki  negizidan  bunday 
xo'jaliklarni dehqon xo'jaligi tashkil qilish yo'li bilan boradi. Fermer xo'jaligshshng barcha tashkiliy 
shakllarining  umumiy  tomoni  shundaki,  ular  ijaraga  olingan  davlat  yerida  faoliyat  ko'rsatadi. 
Fermer  va  dehqon  xo'jaliklarini  tashkil  qilish,  rivojlaitirish  va  ular  faoliyatini  tartibga  solish 
O'zbekiston  Respublikasining  «Fermer  xo'jaligi  to'g'risida»gi  "Dehqon  xo'jaligi  to'g'risida"gi, 
"Qishloq xo'jaligi kooperativi (shirkat xo'jaliga) to'g'risida"gi qonunlarga hamda qishloq xo'jaligida 
islohotlarni  chuqurlashtirishga  qaratilgan  boshqa  huquqiy  bitimlarga  va  hukumat  qarorlariga 
asoslanadi. 
Bu  qonuniy  aktlarda  fermerlarga  ajratilgan  yerlarni  meros  qilib  qoldirish  sharti  bilan  uzoq 
muddatli ijaraga olish huquqi mustahkamlab qo'yildi. Shu bilan birga bu xo'jalik uchun yerlarning 
unumdorligini  saqlash  va  oshirishda  davlat  tomonidan  kafolatlar  yaratish  yo'li  bilan  ularni 
himoyalash  tiziml  vujudga  keltirildi.  Shunday  qilib  fermer  xo'jaliklarini  rivojlantirishni 
rag'batlantirish  uchun  ham  huquqiy,  ham  tashkiliy  shart-sharoitlar  yaratildi.  Natijada  Respublika 
1999-yilga kelib faqat fermer xo'jaliklari soni 23 000 dan ziyodni tashkil qildi. Ularga biriktirilgan 
qishloq  xo'jalik  foydalanishidagi  yerlar  maydoni  446.5  ming  gektarni  tashkil  qilib,  bir  xo'jalik 
ixtiyoridagi  yer  maydoni  19.  4  gekgarga  to'rri  keladya  1999  yilda  fermer  xo'jaliklarida  butun 
qishloq xo'jalik mahsulotlarining 3.9 foizi yetishtirilgan (1-chizma). 
Respublikada  fermer  xo'jaliklari  samarali  ishlapsh  uchun  zarur  xizmat  ko'rsatuvchi 
infratuzilma — agrofirmalar, mashina-traktor parklari, ta'mirlash ustaxonalari, tayyorlov punktlari, 
qishloq xo'jaliga mahsulotlarini qayta ishlovchi kichik korxonalar tizimi shakllandi.