O„zbekiston Respublikasi Sog„liqni Saqlash Vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Psixologiya

Sangvinik 
G`legmatik 
Melanholik 
Senzitivlik  
Past 
Past 
Past 
Yuqori 
Reaktivlik  
Yuqori 
Yuqori 
Yuqori 
Past 
Faollik  
Yuqori 
Yuqori 
Yuqori 
Past 
Reaktivlik va faollik  
Reaktiv  va 
faol 
Og`ir vazmin 
Faol va reaktiv  Past  faollik  o`rta 
reaktilik 
Reaksiya turi  
Tezlashgan 
Tezlashgan 
Sekinlashgan 
Sekinlashgan 
Plastiklik  
- 
+ 
- 
- 
Rigidlik  
+ 
- 
+ 
+ 
Ekstravertlik  
+ 
+ 
- 
- 
Introvertlik  
- 
- 
+ 
+ 
Emotsional 
qo`zg`aluvchanlik  
Yuqori 
Yuqori 
Past 
Sekinlashgan 
 
Inson    asab  tizimi  bilan  bog`liq    individual  sifatlarni  bilish  orqali,  bevosita 
mehnat  va  o`qish  jarayonlarini  har  bir  inson  tomonidan,  uning  manfaatlariga  mos 
tarzda  tashkil  etish  mumkin.  Asabga  bog`liq  bo`lgan  tabiiy  xususiyatlarni  umuman 
o`zgarmas  deb  bo`lmaydi,  chunki  tabiatda  o`zgarmaydigan  narsaning  o`zi  yo`q. 
V.S.Merlin  temperamentning  psixologik  tasnifi  va  ularning  hayotiy  vaziyatlarda 
namoyon bo`lishini boshqarish masalasida ko`p ishlar qilgan.  

---

52 
 
Shuni  alohida  ta‟kidlab  o`tish  kerakki,  psixik  faoliyatning  dinamikasi  nafaqat 
temperamentga,  balki  motivlarga,  psixik  holatlarga,  his-tuyg`ularga  ham  bevosita 
bogliqdir.  Psixologik  ma‟lumotlarda  e‟tirof  etilishicha,  irsiyat  va  turmush  sharoitlari 
ham  temperament  tiplari  o`rtasidagi  tafovutlarning  sababchisi  bo`lishi  mumkin. 
Shundan kelib chiqqan holda temperament tiplarini ko`rib chiqamiz.  
Sangvinik
 - juda faol, qiziquvchan bo`lib, atrog`dagi narsalar, insonlar diqqatini 
tez  jalb  etadi.  U  imo-ishoralarni  ko`p  ishlatib,  uning  chehrasiga  qarab  kayg`iyatini 
anglab olish qiyin emas. Juda sezgir bo`lishiga qaramay, kuchsiz ta‟sirni seza olmaydi, 
serg`ayrat, ishchan, toliqmas. Faollik bilan reaktivlik munosabati muvozanatli bo`ladi, 
imtizomli,  o`zini  tiya  biladi  va  boshqara  oladi.  Uning  xatti-harakati  jo`shqin,  nutq 
sur‟ati tez, yangilikni tez payqaydi, aql idroki teran, qiziqishlari, kayg`iyati, intilishlari 
o`zgaruvchandir.  Ko`nikma  va  malakalarni  tez  egallaydi,  ko`ngli  ochiq,  dilkash, 
muloqotga  tez  kirishadi,  uning  g`antaziyasi  yuksak  darajada  rivojlangan,  tashqi 
ta‟sirlarga  xozirjavob.
 
Besabab  xoholab  kulish  mumkin,  arzimagan  narsaga  qattiq 
jahlini chiqarish ko`zatiladi. Barcha narsa faollik va intilish bilan munosabat bildiradi. 
Uning  yo`zidan  kayg`iyatini  bilish  mumkin.  Diqqatini  tez  to`playdi.  His-tuyg`uga 
beriluvchan.  Past  ovoz  va  past  yorug`lik  qo`zg`atuvchilarni  ilg`amaydi.  Uzoqvaqt 
ishlab  charchamasligi  mumkin,  ishiga  ishtiyoq  bilan  kirishadi.  Tartib  intizomli. 
Ekstravert. Fikrlar tezligi juda yuqori. Odamlar bilan juda tez kirishadi, yangi odamlar, 
vaziyat,  holatga  tez  ko`nikadi.  Yig`lab  turib,  kulib  yuborish  holatlari  ko`zatiladi.  Tez 
ishga  kirishadi  va  tez  sovishi  mumkin.  Bir  yo`nalishda  uzoqishlay  olmaydi.  Va‟da 
berib ba‟zan bajaraolmasligi ham mumkin.