Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti «kasb ta'limi»

             6.2.Kasbiy pedagogik bilimlar. 

             Jamiyatning kundan kunga o'zgarib, rivojlanib borishi turli sohalarda faoliyat 

ko'rsatayotganlar  singari  har  bir  o'qituvchidan  tashabbuskorlikni,  faollikni,  mustaqil 

fikrlash, yangi nostandart vaziyatlardan chiqib keta olish, xususiyatlariga ega bo'lish 

kabi  masalalarni  hal  etishni  talab  etadi.  Bu  faqat  o'qish  –  o'qitish  dars  jarayonida 

amalga oshiriladi. 

              Dars – pedagogik jarayonning ustaxonasi. Bu ustaxonada ma'lumotlar bayon 

etiladi,  idrok  qilinadi,  axborotlar  o'zlashtiriladi,  bilim,  ko'nikma,  malakalar  nazorat 

qilinib,  baholanadi.  Xullas  darsda  o'rgatish,  etkazib  berish,  bajarish,  qo'lga  kiritish, 

hayotga  qo'llash  ko'nikmalari  shakllantiriladi.  Bunda  o'qituvchi  muhim  vazifani 

amalga  oshiradi  –  o'quvchilarni  bilim  olishga  yo'naltiriladi,  jalb  qiladi  va  ularni 

bilmaslikdan  bilishgacha,  voqelikdagi  narsa  va  hodisalarning  oddiysidan 

murakkabigacha  bilish  sari  olg'a  harakatlantiradi.  Bu  esa  o'qituvchidan 

tayyorgarlikni, talab etib, uning nazariy, amaliy, metodik qurollanganlik bilan bog'liq. 

          Pedagogik  –  psixologik  nazariya  va  maktab  tajribasi  o'qituvchining  darsni 

tayyorlash  va  o'tkazish  uchun  uch  bosqichli  tayyorgarlik  loyihasini  ishlab  chiqish 

lozimligi bilan tavsiflanadi. Bular: 

 

dastlabki tayyorgarlik; 

 

joriy tayyorgarlik; 

 

yakuniy tayyorgarlikdir. 

            O'qituvchining  darsni  tayyorlash  va  o'tkazishdagi  muhim  jarayon  joriy 

tayyorlanishdir.  Bunda  o'qituvchi  kunlik  dars  mashg'ulotini  loyihalaydi  va  ketma  – 

ketlikda  loyihani  amalga  oshiradi.  Joriy    tayyorgarlik  vaqtida  o'qituvchi  ayrim 

didaktik  qoidalarni  esga  olishi  talab  etiladi.  Ma'lumki,  zamonaviy  pedagogik  – 

---

psixologik  ta'limot  o'quv  jarayonini  bir  –  biri  bilan  uzviy  bog'langan  quyidagi 

didaktik  komponent  (qismlar)dan  iborat  deb  ta'kidlaydi.  1.  Motivlar(M).  2. 

O'quvchilarning  o'quv  faoliyati(O'O'F).  3.  O'quvchining  bilish  faoliyatini 

boshqarish(O'FB).  O'quv  jarayonini  boshqarish  o'qituvchi  tomonidan  amalga 

oshiriladi. Shuning uchun u bu jarayonga puxta tayyorlanish lozim. Buning uchun u 

ta'lim  –  tarbiyaning  turli  texnologiyalardan  xabardor  bo'lishi  kerak  bo'ladi.  Shuni 

unutmaslik kerakki, ta'limning maqsadi va uni ro'yobga chiqaruvchi mexanizmlar bir 

– biriga mos bo'lgan taqdirdagina natijaga erishiladi. 

              Dars  -  bu  pedagogik  faoliyatning  asosiy  negizi  hisoblanadi.  Darsda 

o'qituvchi talabaga ma'lum bilimni etkazadi, beradi va o'qitadi. Ularga bilim berishda 

u  tobora  faoliyatini  kengaytirib  boradi,  bilimlarini  oshiradi.  Doimiy  qo'llaniladigan 

metodik  ishlarda  ham  kamchiliklar  bor,  ya'ni  dars  o'tish  jarayonlarida  hali  sxolastik 

holatlar  mavjud. Ba'zi  o'qituvchilar  iqtisodiy, ijtimoiy  hayotdagi  o'zgarishlarni  tahlil 

qilmaydilar,  talabalardan  eski  dars,  ya'ni  takrorlangan,  o'quvchi  –  talabalarni 

qiziqtirmaydigan  mavzularni  so'raydilar.  Ularni  mustaqil  fikrlashga  va  turli  xil 

diskussiyalar,  savol  javoblarni  uyushtirish  o'quvchi-  talabalarni  muayyan  matnni  o'z 

so'zi bilan gapirishga o'rgatish zarur. Eski usullar bilan dars berishni o'zgartirish vaqti 

keldi.  Har  bir  yangi  g'oya,  har  bir  konstruktiv  holat  ta'lim  muassasasidagi  eski 

shakllarni tugatishni taqozo qilmoqda.