Geodeziya, kartografiya, geografiya

II-Bob. Geodezik plan olish tarmoqlari

2.1. Geodezik plan olish tarmoqlaridan foydalanib kartada tasvirlash

Ma'lumki, injenerlik inshootlarini qurishda, yangi yerlarni ochishda, ularni

tekislashda, sug’orish tarmoqlarini loyihalash va qurishda yer yuzasining past-

balandligini hisobga olish kerakbo‘ladi. Shunga ko‘ra, joydagi tafsilotlar va joy relfi

topografik karta va planda to‘g‘ri tasvirlangan bo‘lishi kerak.

Yer yuzasi jami past-balandligiga joy

relefi

deb aytiladi.

Relef shakllari.

Er sirtining har xil notekisliklaridan relefning asosiy shakllarini

ajratish mumkin. Bularga: Tog‘ (tepa), tizma Tog‘, egarsimon joy (bel), chuqurlik,

soylarni kiritish mumkin (2.1.1-shakl).

Tog‘ (tepa)

— er sirtidagi ko‘tarilgan gumbazsimon joy bo‘lib, uning eng baland

nuqtasi

cho‘qqi

, yon tomonlari

qiyalik

(yon bag‘ir, nishab), atrof bilan tutashgan

chizig‘i —

Tog‘ etagi

deyiladi.

2.1.1-shakl.Relef shakllari.

2.

Tizma Tog‘

— bir yo‘nalishda cho‘zilib ko‘tarilgan yoki pasaygan joy bo‘lib, ikki

yon tomoni tikroq pasayadi.

---

20

3.

Egarsimon joy

(bel) — ikki Tog‘ yoki tepaning yonma-yon qo‘shilishidan hosil

bo‘ladi. Egarsimon joyning ikki tomonidan qarama-qarshi yo‘nalishda soy boshlanadi.

Ko‘pincha bir soydan ikkinchisiga o‘tgan so‘qmoq yo‘l egarsimon joy orqali orqa

tomondagi soy yo‘liga tutashadi, egarsimon joydagi bu yo‘l