R. X. Maksudov

3.6-rasm.
3.7-rasin.
3.4-§.Tishli  g ‘ildiraklarning geom etrik o ‘lchamlari
G ‘ildirak  tishlari  asosiy  ayla- 
naga  urinm a  shaklda  o4kazilgan 
n-n
 
chiziq  b o ‘yicha  ilashadi,  shuning 
uchun  bu  chiziqni  ilashish  chizig‘i 
deyiladi  (
3.7-rasm
).
0 ‘zaro  ilashgan  tishli  g ‘ildi- 
raklar  o ‘rtasida  uzatish  soni  u=sonst 
o'zgarm as  bo4lishi  uchun  ilashish 
nuqtalariga 
o'tkazilgan 
umumiy
normal 
hamma 
vaqt 
m arkazlar 
i --------------------
chizig‘ining  o ‘zgarmas  nuqtasidan 
3.7-rasni
o ‘tishi  shart.  Bu  nuqta  ilashish  qutbi 
n
  deb ataladi 
(3 .
7- 
rasm).
50
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

0 ‘zaro  sirpanishsiz  harakatlanib  qutb  nuqtasidan  o‘tadigan 
aylanalar  boshlangMch  aylana  deb  ataladi,  shartli  belgisi 
d (a2.
 
Uzatmada  o ‘qlararo  masofa  o ‘zgarsa  boshlang‘ich  aylana  diametrlari 
ham o ‘zgaradi,  chunki
a  _ 
+ dm2
 
2
Shuning  uchun  boshlang‘ich  aylanalar  cheksiz  ko‘p  boMishi  mumkin, 
lekin 
alohida  olingan 
tishli 
g‘ildiraklarda 
boshlang‘ich 
aylana 
boMmaydi.
Tishli  g ‘ildiraklar  o ‘zaro  ilashganda  hisoblash  uchun  asosan 
quyidagi  aylana diametrlaridan va oMchamlaridan  foydalaniladi.