R. X. Maksudov

segm entli
 
shponkalarni 
ham  ishlatish  mumkin, 
2.22-rasm.
  Shponkaning  baland­
ligi  h=0,4d,  uzunligi 
l~
d.  Bu  shponkalar  ham  ezilishga  hamda  ensiz 
bo‘lgani  uchun  qo‘shim cha  ravishda kesilishga tekshiriladi.
bu yerda  b -  shponkaning eni.
Silindrsim on  shponka  (2.23-rasm).
  Standart  asosida  tayyorlanib 
o'y iq q a  m a'lum   darajada  tig ‘izlik  bilan  oi'natiladi.  Bunday  shponkalar 
valning  tayanch  uchi  kalta  bo‘lgan  hollarda  ishlatilib  uzunligi 
/=(3...4)dsh;  diametri  dsh= (0 ,13^-0.16)d  olish  tavsiya  etiladi.  Tanlangan 
shponkani  ezilishga tekshiriladi.
bu  yerda: 
dsjt -
  shponkaning  diametri;  d- valning diametri.
Shponkaning 
sonini 
uzatilayotgan 
m om entiga 
nisbatan 
quyidagicha aniqlash  mumkin.
Standart 
bo‘yicha 
tayyorlanadigan 
shponkalar 
uchun 
mustahkam ligi  500  MPa  dan  kam  bo‘lmagan  uglerodli  va  legirlangan 
po‘lat  m ateriallar  ishlatiladi.  Ruxsat  etilgan  kuchlanishlam ing  qiymati 
ish  rejimiga,  val  hamda  vtulka  m ateriallarning  mustahkam ligiga  bog‘liq 
boTib qiymatlarini  quyidagicha olish  tavsiya etiladi.
Birikmada  gubchak  po‘lat  materialdan  tayyorlangan  bo‘lsa, 
[aez]=120  MPa;  gubchak  cho‘yan  materialdan  tayyorlangan  b o is a . 
[aez]=70  MPa.  Yuklanish  zarb  bilan  ta’sir  bo‘lganda  bu  qiym at  50  % 
kamaytiriladi.
[2.18]
30
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Shponka  uchun  materiallar.  Standart  shponkalar asosan  St6  markali 
o ‘rta uglerodli  po‘lat materiallaridan tayyorlanadi,  bunda 
on>600M Pa.
Ruxsat  etilgan  kuchlanishlar.  Shponkali  birikmalarda  ezilishdagi 
kuchlanishni  ruxsat  etilgan  qiymati  gubchak  po ‘lat  materiallardan 
bo‘!ganda  [tr].f = 130 . 200/ 
I a,
  gubchak  cho‘yan  materiallardan  bo‘lganda 
[la.
Yuklanish  doimiy  boMganda  tavsiya  etilgan  qiymatlarning  kattasi 
o ‘zgaruvchan  bo‘lganda  kichigini  olish  tavsiya  etiladi.  Harakat  ikki 
tom onlam a  b o ig an d a tavsiya etilgan qiymatlar  1,5  marta kamaytiriladi.
Shponkalar  uchun  kesilishdagi  kuchlanishning  ruxsat  etilgan  qiymati 
Мм» = 70—too/