R. X. Maksudov

9.3-§  P od sh ip n ik larn in g  ishlash  sharoiti  va yem irilishi
Val  aylana  boshlanishi  bilan  uning  sirti  podshipnikdagi  ichquyma 
ustida  sirpanib  ishqalana  boshlaydi.  Ichquyma sirtining yeyilishi  ma'lum 
chegaradan  ortib ketsa,  mexanizmning  ishlashi  yomonlashadi.
Podshipnikning 
chidamliligi, 
asosan, 
yeyilish 
sur’ati 
bilan 
belgilanadi.  Yeyilishning  sur'ati  ko'p jihatdan  ishqalanish jarayoni  sodir
179
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bo'layotgan  sirtlar  orasidagi  muhitga  bogMiq.  Ana  shu  muhitga  qarab, 
ishqalanish  uch  turga boiinadi:
1.  Quruq  ishqalanish —  tnoylanmagan  sirtlar orasidagi  ishqalanish.
2.  Suyuqlikdagi  ishqalanish— bunda  ishqalanayotgan  sirtlar  o ‘zaro 
qovushqoq  moy  qatlami  bilan  butunlay  ajralgan  holda  boMadi.  Moy 
qatlamining 
qalinligi 
sapfa 
hamda 
ichquyma 
sirtlarida 
ishlov 
berishda 
hosil 
bo‘lgan 
notekisliklar  yig'indisidan 
albatta 
katta 
bo‘lishi,  ya'ni 
h>R7[
  +л7,  boMishi  kerak 
(9.6-rasm).
Suyuqlikdagi  ishqalanishning  harakatga  ko‘rsatadigan  qarshiligi 
juda  kichik  (ishqalanish  koeffitsiyenti  0,005)  bo‘ladi.  Shuning  uchun 
sirpanish  podshipniklaridan  foydalanilganda  suyuqlikda  ishqalanish 
bo‘ladigan  sharoit yaratishga  harakat qilish  kerak.
3.  Nam  quruq  va  nim  suyuqlikda  ishqalanish.  Bunda  ish  sirtlars 
yetarli  darajada  moylansa  ham,  ammo  ikki  sirtni  batamom  ajratib 
turadigan  moy  qatlami  boim ay d i.  Ishqalanish  qum q  ishqalanishga 
yaqin  bo‘lsa,  nim  quruq  ishqalanish.  suyuqiiqda  ishqalanishga  vaqin 
b o ‘lsa,  nim  suyuqlikda  ishqalanish  deyiladi.
Nim  suyuqlikda  ishqalanish  sodir  bo‘lganda  ishqalanish  koef­
fitsiyenti  0,008-0,1  oralig'ida,  nim  quruq  ishqalanish  ro‘y  berganda  esa
0,1-0.2 
oralig‘ida 
bo‘ladi. 
Ishqalanishning  yuqoridagi  turlaridan 
sirpanish  podshipniklari  uchun  eng  ma'quli  suyuqlikda  ishqalanishdir 
(9.6-rasm).
Sirpanish  podshipniklarning  ishga  layoqatligi 
ichquymalarni 
yeyilishga  chidamliligi  bilan  belgilanadi.  Nim  quruq  va  nim  suyuqlik 
sharoitda  ishlaydigan  sirpanish  podshipniklari  shartli  hisoblanadi.  Bunda 
sapfa 
bilan 
ichquyma 
o'rtasidagi 
o ;rtacha 
bosimning 
qiymati 
chegaralanadi.  natijada  moylashga  sharoit yaratiladi.