R. X. Maksudov

dF -   fdR, 
dR  -   F-dcp  lardan  dF
 = 
f  F-dcp  yoki
  —   = 
fdcp 
(e).
F
M a ’lumki,  F  ning  qiymati  F,  dan  F .g a c h a ,  
a ,g a c h a  o'zgaradi.  Shuni  e ’tiborga  olib  (e)  ni  integrallansa.
j   —  =  j  
fdcp, 
I n —
  = 
fa, 
—  = e fu  yoki  F F , - e ' "
  [6.4] 
: 
F 
n 
F 
F,
kelib  chiqadi.  Bu  yerda  e =  2,71  natural  logarifnining asosi.
F r   F 2=  F,
  tenglik  bilan 
F , =  
F ,- e fa
  tenglikni  birga  echilsa, 
quyidagi  ifodalar olinadi:
natijada,  F ,,  F ,,  F„  kuchlarning  aylanma  kuch  F ,,  qamrov  burchagi  a, 
ishqalanish  koeffitsiyenti  /  bilan  bogMaydigan  formulalar olinadi.
Slui  formula  yordam ida  tasm aning  normal  ishlashi  uchun  zarur 
b o ‘lgan  taranglik kuchining  eng  kichik  qiymatini  aniqlash  mumkin,
boMganda  tasma  t o ‘la  sirpanishni  boshlaydi.  Formuladan  m a ’lumki  /   va 
a   ning  qivmatlarini  oshishi 
uzatm aning  ishlashiga  ijobiy  ta ’sir 
k o ‘rsatadi.
Ponasim on  tasmali  ham da  taranglovchi  rolikii  uzatm alar  ana  shu 
xulosa  asosida  yaratilgan,  chunki  ponasimon  tasmaning  ishlatilishi  /   ni, 
taranglovchi  rolikning  ishlatilishi  esa  a   ning  o ‘zgarishiga  bo g ‘liq.  a  ning 
kichiklashuvi  va  uning  ortishi 
a
  ning  kamayishiga  sabab  b o ‘ladi. 
Shuning  uchun  amalda  bajariladigan  hisoblashlarda  a,  u,  a   qiymatlari 
m a ’lum  oraliqda  boMishi  tavsiya etiladi.
Uzatm aning  ishlash  jarayonida  tasma  tarmoqlarida  F
i
,F2,F0  kuc.h- 
lardan  tashqari  markazdan  qochm a  F,  kuchdan,  qam rov  burchaklarida 
egilishdagi  kuchlanishlar  hosil  b o i a d i .