O‘zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati davlat korxonasi navoiy davlat konchilik instituti

Ko‘rsatkichlarning bu guruhi tarkibiga kuyidagilar kiradi
:  
" 
 asosiy  ishlab  chiqarish  fondlari  (mashina  va  asbob-uskunalar)  dan  ekstensiv 
foydalanish koeffitsienti,  
ulardan vaqt bo‘yicha foydalanish darajasi; 
" 
 asosiy  ishlab  chiqarish  fondlari  (mashina  va  asbob-uskunalar)  dan  intensiv 
foydalanish koeffitsienti, ulardan quvvat bo‘yicha foydalanish darajasi; 
" 
asosiy  ishlab  chiqarish  fondlaridan  integral  foydalanish  koeffitsienti,  barcha 
ekstensiv va intensiv omillardan birgalikda foydalanish. 
Ekstensiv  koeffitsient  -  dastgoxlarning  bir  davr  ichida  (oy,  yil)  xaqiqiy  ishlagan 
vaqtini rejalashtirilgan vaqtga nisbati bilan aniqlanadi. 
rej
haq
eks
t
t
K
=
 
bu erda: 
t
haq
- xaqiqiy foydalanilgan vaqt; soat 
t
rej
-   rejaga asosan foydalanish muddati; soat 
     Asbob-uskunalarning  ekstensiv  ko‘rsatkichini  yaxshilash  uchun  ularning  smenali 
koeffitsientini  oshirish,  smenalar  orasida  bekor  turib  kolishlarga  barxam  berish, 
dastgoxlarni  ta’mirlash  vaqtini  qisqartirish,  mehnat  intizomini  mustaxkamlash  va  boshqa 
tadbirlarni amalga oshirish zarur. 
      Uskunalarning  smenalik  koeffitsienti  -  sutka  davomida  mashina-smenalarning 
o‘rnatilgan  uskunalar  umumiy  soni  yoki  ishchi  o‘rinlariga  nisbatidir.U  kuyidagicha 
aniqlanadi: 

---

145 
 
s
u
sm
A
MS
K
.
=
 
bu erda: 
     MS –  sutka davomida xaqiqiy ishlagan mashina-smenalar yig‘indisi; 
     A 
u.s 
–    o‘rnatilgan asbob-uskunalarning umumiy soni. 
Uskunalarning  smenalilik  koeffitsientini  aniqlashning  yana  bir  yo‘li  bo‘lib,  unga 
ko‘ra  korxonalarning  bir  emas,  ikki  yoki  uch  smenada  ishlashi  va  bunda  uskunalarning 
barchasidan xam to‘liq foydalanilmasligi ko‘zda tutiladi. Masalan: sexda 300 dona uskuna 
o‘rnatilgan  bo‘lib,  birinchi  smenada  270  tasi,  ikkinchi  smenada  esa  220  tasi  ishlagan. 
Uskunalarning smenali koeffitsienti 1,63 (270+220) /(300) ni tashkil qiladi. 
Intensiv  koeffitsient  -  ma’lum  bir  vaqt  ichida  xaqiqiy  ishlab  chikarilgan  maxsulot 
miqdorini  bildiradi.U  xaqiqiy  ishlab  chiqarilgan  maxsulot  qiymatini  rejalashtirilgan 
maxsulot qiymatiga nisbati bilan aniqlanadi. 
 
 
 
 
rej
haq
ICH
ICH
K
=
int
 
bu erda: 
     ICH 
haq
  - xaqiqiy ishlab chiqarilgan maxsulot miqdori; 
     ICH 
rej    
- maxsulot ishlab chiqarish rejasi. 
Dastgoxlardan  integral  foylalanish  koeffitsienti  uskunadan  intensiv  va  ekstensiv 
foydalanish  koeffitsientlarining  ko‘paytmasi  orqali  aniqlanib,  uning  vaqt  va  quvvat  
bo‘yicha band bo‘lishini majmuaviy tavsiflaydi. 
int
int
K
K
K
eks
egr

=