O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti

 
 
 
 
 
 

---

 
 
61 
 
 
 
6-MAVZU: MAKTABGACHA TA’LIM KONSEPSIYASI 
Reja : 
 
1.
 
Sog‘lomvabilimliyoshavlodtarbiyasi 
 
–  
davlatsiyosatiningustuvoryo‘nalishisifatida. 
2.
 
Maktabgacha    ta’lim    Konsepsiyasi”ning    konseptual    asosi,  maktabgacha 
ta’limning asosiy mazmuni, maqsad va vazifalari. 
 
 
Tayanch  tushunchalar:
davlat  siyosati,  ustuvor  vazifalar,BMT,YUNISEF, 
konsepsiya, bosqich.
 
 
Sog‘lomvabilimliyoshavlodtarbiyasi 
–
davlatimizsiyosatiningustuvoryo‘nalishisifatidabelgilanganliginita’lim-
tarbiyasohasidaamalgaoshirilayotganislohotlar, 
o‘sibkelayotganyoshavlodningbarkamolshaxsbo‘libetishishlarinita’minlovc
hiqonunchilikbazasiningtakomillashtirilayotganligidako‘rishimizmumkin.  
Sog‘lomvabilimliyoshavlodmamlakatboyligi,  
millatravnaqinita’minlaydiganmustahkampoydevordir.  
SHuboisyoshavlodkelajagiyo‘lidaalohidavadoimiyg‘amxo‘rlikko‘rsatishdav
latimizsiyosatiningustuvoryo‘nalishisifatidabelgilangan. 
Mamlakatimizdayoshlarningsifatlita’limolishivasalomatliginimustahkamlas
huchunhartomonlamaqulayshart-sharoityaratishgakattae’tiborqaratilmoqda.  
Darhaqiqat,  
aholisininguchdanikkiqisminiyoshlartashkiletadiganmamlakatdabolalarman
faatinihisobgaolmaslikningasloilojiyo‘q.  SHuninguchunham    “Oilayili”  
(1998), 
“Ayollaryili”    (1999),    “Mustahkamoilayili”    (2012),  
“Obodturmushyili” 
 
(2013), 
“Sog‘lombolayili” 
 
(2014),  
“Sog‘lomonavabolayili” 
(2016) 
 
kabiDavlatdasturlaridaaynan,  
bolalarsog‘ligivaularningtarbiyasiuchunto‘laqonlisharoitlaryaratishmasalala
rigakattae’tiborqaratilgan.    Jumladan,    “Obodmahallayili”    (2003),  
“Mehrvamuruvvatyili”(2004), 
“Ijtimoiyhimoyayili” 
(2007),  
“Qishloqtaraqqiyotivafarovonligiyili” 
 
(2009),  
“Kichikbiznesvatadbirkorlikyili” 
 
(2010),  
“Xalqbilanmuloqotvainsonmanfaatlariyili” 
(2017) 
Davlatdasturlaridahamyoshlar, 
jumladan, 
bolalarmanfaatlari,  
ularnima’nanetuk, 
 
ma’rifatlivajismonanbarkamolqilibvoyagaetkazish,  

---

 
 
62 
ularningsalomatliginimustahkamlashbilanbog‘liqmuammolarechimiko‘zdat
utilganibarchamizgama’lum.  
Aynanmanashujihatlaribilano‘tganyillargabag‘ishlanganbirnechtaDavlatdast
urlarialohidaajralibturadi:  ular  2000  yil  -  “Sog‘lomavlodyili”,  2001  yil  
-“Onalarvabolalaryili”,    2008    yil    -    “YOshlaryili”,    2010    yil    -  
“Barkamolavlodyili”, 2016 yil  -  “Sog‘lomonavasog‘lombolayili”, 2017 yil  
-  
“Xalqbilanmuloqotvainsonmanfaatlariyili”gabag‘ishlanganDavlatdasturlari
dir. 
MamlakatimizdayoshlarsiyosatimasalasidaolibborilayotganyuqoridagiDavla
tdasturlaridanhamko‘rinibturibdiki, 
 
sog‘lombolamasalasiavval-
boshdanoqmustaqilO‘zbekistonimizsiyosatiningustuvoryo‘nalishlaridanbiri
bo‘libkelmoqda. 
 
SHuninguchunhammustaqillikyillaridaijtimoiy-
gumanitarsohadaamalgaoshirilayotganizchilislohotlarjarayonidaaholiniijtim
oiyhimoyaqilishuchunyo‘naltirilgandavlatxarajatlaribirnechabarobarko‘pay
di, 
xalqimizturmushdarajasisezilarliravishdaoshdi. 
Buningnatijasidaonalaro‘limi  2  barobardanko‘proq,  bolalaro‘limi    3  
barobarkamaydi. 
 
Xususan, 
 
yaqinda  
“Bolalarniasraylik”xalqarotashkilotitomonidantuzilganjahonreytingidaO‘zb
ekistonbolalarsalomatliginimustahkamlashborasidagikattag‘amxo‘rlikko‘rsa
tayotganengilg‘oretakchio‘nmamlakatqatoridanjoyoldi.  
Buyutuqlarningbarchasimamlakatimizdabolalarhuquqihimoyasiborasidamus
tahkamhuquqiybazayaratilganligisababliqo‘lgakiritildi.  
Bolahuquqlarinihimoyaqilishningqonunchilikasosiavvalo,  
O‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasidabelgilanganme’yorlarvaqonu
nlargatayanadi. 
Milliyqonunchilikdagiustuvoryo‘nalishlardanbiri 
 
–  
bubolaliknimuhofazaqilishbo‘yichaBMTxalqarokonvensiyalariqoidalarinii
mplementatsiyaqilishdaniboratbo‘lib,  
hozirdamazkuryo‘nalishdaBMTningYUNISEFtashkilotibilanfaolhamkorlik
olibborilmoqda.O‘zbekistonRespublikasiBMTning  
“Bolahuquqlarito‘g‘risida”gikonvensiyasiga 
 
1992 
 
yil 
 
9  
dekabrdaqo‘shilgan. 
 
Mamlakatimiz 
“Ishgaqabulqilishuchunengkichikyoshto‘g‘risida”gikonvensiyaga    (Jeneva, 
1973 
yil 
26 
iyunь) 
 
hamda 
“Bolalarmehnatiningog‘irshakllarinitaqiqlashvaulargabarhamberishgadoirsh
oshilinchchoralarto‘g‘risida”gikonvensiyaga (Jeneva,  1999  yil  17  iyunь)  
hamqo‘shilganvaushbuhujjatlarqoidalaridankelibchiqadigano‘zmajburiyatla
riniizchilbajaribkelmoqda.SHubilanbirga,    Xalqta’limi,    Sog‘liqnisaqlash,  
Mehnatvaaholiniijtimoiymuhofazaqilishvazirliklari,  
boshqamanfaatdorvazirlikvaidoralar, 

---

 
 
63 
mahalliyhokimiyatorganlariningoilaviymuhitdanmahrumbolalarningta’limol
ishi,davolanishivaularningboshqahuquqlarinihimoyaqilishborasidagisa’yi-
harakatlarinimuvofiqlashtirishborasidainstitutsionalmexanizmniyo‘lgaqo‘yi
shbuguntoboradolzarbahamiyatkasbetmoqda.  
Bundakompleksidoralararokomissiyanituzish, 
oilaviymuhitdanmahrumbolalartarbiyasibilanshug‘ullanuvchibarchadavlatm
uassasalaridaasabtizimivajismoniyrivojlanishdaginuqsoniborbolalaruchunta
baqalashtirilgandavolashdasturlariniishlabchiqishmuhimahamiyatgaega.SH
unita’kidlashjoizki,mamlakatimizda 
oilamuhitidanmahrumbo‘lganbolaraninghuquqlarinita’minlashtizimiyaratilg
an. Xalqta’limivazirligitizimidabugungikundajami  25  taMehribonlikuyi,  2  
taBolalarshaharchasi, 
 
6 
 
ta 
Oilaviybolalaruyi, 
 
18  
takamta’minlanganhamdaboquvchisiniyo‘qotgan 
oilafarzandlariuchunmo‘ljallanganmaktab-internathamda 
88tamaxsusmaktab-internatfaoliyat olibbormoqda. 
Olibborilayotganushbukengko‘lamliishlardanko‘zlanganasosiymaqsadmaml
akatimizdagiharbirbolanita’lim-
tarbiyajarayonigatortishorqalikelajakdaularnihartomonlamaetuk, 
barkamolshaxslaretibtarbiyalashdir.  Bolalarhaqidagapirgandaalbatta,  2017 
yil 
7 
dekabrь 
kuniO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyasiqabulqilinganligining 
25yilligigabag‘ishlangantantanalitadbirdaO‘zbekistonRespublikasiningPrezi
dentiSHavkatMirziyoevtomonidanbildirilganquyidagifikrlarinita’kidlashma
qsadgamuvofiqbo‘lardi:  
“Aynipaytdafarzandlarimiztarbiyasidaengasosiybo‘g‘inhisoblanganmaktabg
achata’limtiziminingzamontalablarigamoskelmasligihamsiremas.Ushbusoha
gabirpaytlare’tiborimiznisusaytiribyuborganimizoqibatidako‘pginamuammo
laryig‘ilibqolganiniochiqaytishlozim. 
Bog‘chatarbiyasiniko‘rganbolaningongi,  
dunyoqarashiqandayyuqoribo‘lishinibugunkimgadirisbotlabo‘tirishning,o‘yl
aymanki,  hechqandayhojatiyo‘q. 
Buholatlarningbarchasinihisobgaolib,  
Maktabgachata’limvazirligitashkiletildi. 
Mazkurvazirlikzimmasigama’muriyislohotlardoirasidabelgilanganustuvoryo
‘nalishlardankelibchiqib, birqatormuhimvazifalaryuklandi. 
Buboradaqabulqilingandasturgamuvofiqyaqin 
 
3-4  
yilmobaynidayurtimizdagibarchahududlarda, 
bukattashaharlarbo‘ladimiyokiolisqishloqvaovullarbo‘ladimi,  
minglabyangibog‘chalarniqurishimizzarur.Ularnizamonaviytalablarasosidaj
ihozlab, 
 
malakalitarbiyachivamutaxassislar, 

---

 
 
64 
yangimetodikabilanta’minlashimizkerak. 
O‘zingiztasavvurqiling,  
qishloqdayashayotganonalaruchun,opa-
singillarimizuchuno‘zfarzandinibog‘chagaberishimkoniyatiqandayyangi, 
qandaykengsharoitlartug‘diradi.    Bolabog‘chadasog‘lomturmushasosida, 
maktabgatayyorbo‘libvoyagaetadi. 
Hurmatliayollarimizbolasidanko‘nglito‘qbo‘lib,    ijtimoiymehnatbilan,    uy-
ro‘zg‘orishlaribilanbemalolshug‘ullanadi.    Qolaversa,    ulardadamolish, 
o‘zsog‘lig‘ihaqidao‘ylashuchunozginabo‘lsahamsharoitpaydobo‘ladi.  
SHuninguchunmaktabgachata’limsohasidaanashundayulkanislohotlarnihayo
tgajoriyetishbizuchunhamqarz,    hamfarzdir.    Qanchalikqiyinbo‘lmasin,  
butarixiyvazifaniamalgaoshirishimizshartvaunibarchamizbirgalikdaalbattab
ajaramiz.” 
Buso‘zlarningamaliyisbotinikundan-
kungaamalgaoshirilayotganishlarmisolidayaqqolkuzatishmumkin.  Ayniqsa,  
maktabgachata’limmuassasalaridabolalarningdunyoqarashinikengaytirish, 
fikrlashdoirasinioshirishmaqsadidao‘tkaziladiganmashg‘ulotlar,  
tadbirlarningmazmunigae’tiborqaratilayotganligiquvonarlixolalbatta.  
YUqoridaaytilganfikrlarningme’yoriy-
huquqiyhujjatlarbilantartibgasolinayotganligiishningtizimlitashkiletilishigaz
aminyaratadi.