Microsoft Word \270\270\270darslik elektron tijorat docx

Cyber  Sash,Oren  Market
,
Fist  Virtual
 va boshqa bir 
qator to’lov tizimlari kiradi. SSL protokoli bilan bir qatorda shu kabi tizimlarda 
axborot almashinuvida ma’lumot uzatishning SET protokoli (
Secure Electronic 
Transaction
)  ishlatiladi  va  u  kredit  kartochkalari  raqamlarini  ishonchli 
himoyalashni ta’minlaydi. 
SET spetsifikatsiyasi (
MasterCard
 va 
Visa
, 
Netssare
, 
IVM
, 
Verisign 
yordami 
bilan  ishlab  chiqarilgan)  -  kreditli  karta  ishlatishda  tovarlarning  narxini 
to’lashning eng xavfsiz yo’llaridan biri. 
SET  spetsifikatsiyasi  asosida  ommaviy  kalit  va  raqamli  sertifikatlar  bilan 
ishlatish kriptografiyasi yotadi. 
SET protokoli iste’molchining o’g’irlangan yoki soxta kartochkalar bilan 
bo’ladigan  bezoriliklardan  himoya  qiladi.  SETning  bugungi  kunda  kamchiligi, 
bu  uning  ishtirokchilari  o’zlarida  maxsus  dasturiy  ta’minot  o’rnatishlari 
keragidir,  bu  esa  ma’lum  investitsiyalar  talab  qiladi.  Bundan  tashqari,  oxirgi 
vaqtlarda  o’tkazilgan  testlarga  muvofiq  tranzaktsiyalarning  shifrlash 

---

188 
 
operatsiyasi tufayli etarlicha tez ishlatilayotgani haqida fikrlar etkazildi.  
Shunga  qaramasdan,  SET  protokoli  Internetning  elektron  tijorat 
kelajagi  sifatida  qaralmoqda.  SET  protokoli  haqida  to’liq  ma’lumotni 
quyidagi adres bilan olish mumkin: 
http://www.emoney.ru/publish
. 
Iste’molchi  nuqtai  nazaridan  qaraganda  kredit  tizimining  asosiy 
kamchiliklari quyidagi holatlarda kuzatiladi: 
 
tranzaktsiya  o’tkazishga  xarajatlarni  ko’paytiruvchi  mijozning  to’lov 
qobiliyatini  tekshirish  va  kartochkaning  avtorizatsiyasini  tekshirish  zarurati. 
Chunki  har  bir  tranzaktsiyaga  kartochka  emitenti  tranzaktsiya  summasidan 
1,5  -  3%  oladi,  lekin  u  20%  dan  oshmaydi.  Aks  xolda  esa,  tovarlar  to’lovini 
quyi diapazonda o’tkazish hech qanday samara bermaydi; 
 
anonimning yo’qligi, savdo tizimlari tomonidan majburiy servis; 
 
kredit, kartochkada ishlovchy elketron do’konlar sonining cheklanganligi; 
 
kredit hisobi ochishning kerakligi; 
 
«kartochka ma’lumotlarini tarmoqda uzatish» kompleksi. 
Debit  tizimi  (