Microsoft Word \270\270\270darslik elektron tijorat docx

Mijozlar bilan o‘zaro munosabatlarni boshqarish istiqbollari
. 
Hozirda  ba‘zi  kompaniyalar  o’z  mijozlariga,  shu  qatorda  raqobatchi 
firmalarga  ham istalgan boshqa taqdim etish imkoniyatini beruvchi barcha hamda 
universal  formatdagi  axborotlarni  qaytarish  bo’yicha  aksiyalar  olib 
bormoqdalar.  SHu  o’rinda,  bozor  kapitalizatsiyasining  ulushi  4,3  mlrd.  dollarni 
tashkil etuvchi turli xil  asbob uskunalarning ta‘mirlanishi va  ekspluatatsiyasi uchun 
ehtiyot  qismlar  distribyutori  -  W.W.Grainger  elektron  do’kon  ochganidan  so’ng 
(grainger.com)  bitta  buyurtmachiga  to’g’ri  keladigan  sotuv  hisobi  ikki  baravarga 
(125  dan  250  dollarga)  oshdi.  Mijozlar  tomonidan  berilgan  axborotlar  asosida 
W.W.Grainger saytda maxsus qidiruv vositalarini ishlab chiqmoqda. Masalan, soha 
terminologiyasining  u  yoki  bu  spetsifikasini  ishlatish  yordamida.  Natijada 
mijozlarga tovarlarni topish osonroq bo’lib, ular o’z xaridlarini oshiradilar.  Ammo 
bunday  ma‘lumotlar  mijozlarga  qaysi  vaqtgacha  tarqatiladi?  Iste‘molchilar 
ularning  shaxsiy  axborotlari,  sayt  bo’yicha  ko’chish  rejimi  va  xaridor  talablari 
qimmatli aktivlar ekanini tushuna boshlaydilar. Mijoz o’ziga savol bera boshlaydi: 
nimaga  u  elektron  tijorat  vositalari  va  o’zining  prioritetlari  yordamida  qilgan 

---

143 
 
xaridlari tavsifi yozilgan faylini olib balandroq narx o’rnatganga sotmasligi kerak? 
Hozircha 
chakana 
savdo 
Internet 
kompaniyalari 
xaridorlarga 
o’z 
ma‘lumotlarini olishga imkon bermaydilar. Odatda qilingan xaridlar ro’yxatini so’rash 
mumkin,  lekin  u  juda  katta  hajmda  berilgan  bo’ladi  va  shuning  uchun  keraksiz 
shaklda bo’ladi. Mos ravishda, mijoz individualizatsiyani istaganda har gal o’zining 
xohish  -  istaklarini  ko’rsatgan  holda  u  yoki  bu  kommersantni  "o’zgartirishi"ga 
majbur bo’ladi. Ba‘zi saytlar ushbu ko’rsatmalarni talay boshladilar, ammo mijozlar 
zarur paytda turli xil saytlarga bir marta kiritilgan ma‘lumotlarni yuborish o’rniga 
berilganlarni  sayt  bilan  o’zaro  harakatlar  jarayonida  yana  kiritish  va  namoyish 
etishlari  lozim.  Bundan  tashqari,  mijozlar o’zlarining  yuqori  kredit  reytingiga  ega 
ekanliklarini  doimo  isbot  etishlari  kerak.  Masalan,  elektron  kim  oshdi  savdo 
ishtirokchilari  xaridor  yoki  sotuvchi  bo’lishni  xohlovchi  mijozni  baholash  uchun 
ko’pgina  savollar  beradilar,  ammo  ushbu  kim  oshdi  savdosi  saytida  o’z  to’lov 
qobiliyatini isbot etgani bilan boshqa elektron kim oshdi savdolariga bu ma‘lumotni 
yuborish mumkin emas.