Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

BOLANING XUSUSIY MULKKA BO‘LGAN HUQUQI

Bola qonunda b lgilangan tartibda xususiy mulk huquqiga ega

bo‘lishi mumkin.

Bolaning shaxsiy foydalanishida bo‘lgan, bola tomonidan hadya, m ros

tariqasida olingan, shaxsiy m hnati evaziga yoki boshqa qonuniy usulda

olingan buyumlar, mol-mulk uning xususiy mulkidir.

---

285

yoki boshqa qonuniy usulda olingan buyumlar va mol-mulk.

Xususiy mulkka bo‘lgan huquq Inson huquqlari umumjahon d klaratsiyasida

e’tirof etilgan bo‘lishiga qaramay, Bola huquqlari to‘g‘risidagi konv nsiyada o‘z

aksini topmagan. Shuning uchun, “Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi

qonunning 18-moddasi bolaning xususiy mulkka bo‘lgan huquqini himoya qilish

masalalarida xalqaro standartlarga qaraganda k ngroq.

Xususiy mulkka bo‘lgan huquq – bu shaxsning mulkka ega bo‘lish, undan

foydalanish va uni tasarruf qilish huquqi d makdir.

Ega bo‘lish huquqi – bu buyumga egalik qilish.

Foydalanish huquqi – buyum egasining ehtiyojlarini qondirish uchun

buyumning foydali xusutsiyatlaridan foydlanish (masalan, DVD-bo‘lsa undan

filmlar ko‘rish uchun foydalanish)

Tasarruf etish – turli xil bitimlar orqali buyumning taqdirini b lgilash

(masalan, sotib yuborish yoki yo‘q qilish)

Bu huquqqa har bin inson ega va u konstitutsiyaviy tizimning asosi

hisoblanadi. Mulk – insonning haqiqiy mustaqiligining asosi va uning ertangi

kuniga ishonchdir. Davlat xususiy mulkni va uning daxlsizligini himoya qilish

majburiyatini o‘z zimmasiga olgan.

O‘zb kiston R spublikasi Konstitutsiyasining 36-moddasiga binoan, har bir

shaxs mulkdor bo‘lishga haqli. Bankka qo‘yilgan omonatlar sir tutilishi va m ros

huquqi qonun bilan kafolatlanadi.

Bundan tashqari, xususiy mulk boshqa mulk shakllari kabi daxlsiz va davlat

himoyasidadir. Mulkdor faqat qonunda nazarda tutilgan hollarda va tartibdagina

mulkidan mahrum etilishi mumkin (53-moddasi)

Fuqarolik kod ksining 16-bobi - butunlay xususiy mulk masallariga

bag‘ishlangan bo‘lib, unda xususiy mulk tushunchasi (egallik qilish, foydalanish

Inson huquqlari umumjahon d klarasiyasining 17-moddasiga binoan, “Har

bir inson yaka tartibda, shuningd k boshqalar bilan birgalikda mulkka

egallik qilish huquqiga ega. H ch kim zo‘ravonlik bilan o‘z mulkidan

mahrum etilishi mumkin emas.”

---

286

va tasarruf etish), uning suby ktlari (egalari) va oby ktlari (mulk turlari) b rilgan.

Fuqarolik kod ksining 207-moddasiga binoan, xususiy mulk bo‘lgan mol-

mulkning miqdori va qiymati ch klanmaydi.