Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

Tog’  jinslarining  fizik-mexanik  xossalarini  yaxshilash.
  Bularga  tog’  jinsi 
yoriqlarini  sementlash,  suyuq  shisha  yordamida  berkitish  ishlari,  gruntning 
namligini  yo’qotish  uchun  elektroosmatik  quritgichlardan  foydalanish,  zichligini 

---

333 
 
 
oshirish  choralari  kiradi.  Bular  orqali  tog’  jinslarining  surilishga  qarshiligi  sun’iy 
oshiriladi. Natijada ularning tarkibi va xususiyatlari butunlay o’zgaradi. 
 
137-rasm. Ko’chki hodisasiga qarshi chora-tadbirlar 
 
Ko’chki  hodisasiga  qarshi  eng  arzon  va  qulay  chora-tadbirlardan  biri  - 
qiyaliklarga daraxtlar  o’tkazishdir.  Ildizi uzun bo’lgan 
daraxtlar  orqali  tog’  jinslari  mahkamlanadi,  namligi 
kamaytiriladi.  Bunday  chora-tadbirlarga  qiyaliklar 
ustiga  og’ir  inshootlar  qurmaslik,  ko’chki  hodisasi 
bo’lib turadigan joylar yaqinida portlatish ishlarini olib 
bormaslik,  qiyaliklarga  ekin  ekmaslik,ekilsa  ham  kam  sug’orish,  poyezdlar 
tezligini oshirmaslik kabilar ham kiradi. Yuqorida aytib o’tilgan chora-tadbirlar o’z 
vaqtida  qo’llanilsa  va  ular  har  doim  nazorat  ostida  bo’lsa,  ko’chki  hodisasini  oldi 
olish yoki to’xtatish mumkin bo’ladi.  
Nurash jarayoni natijasida hosil bo’lgan xarsangtoshlar, yirikroq bo’laklar, shag'al 
va  yirik  qumlar  hosil  bo’lgan  joyida  qolishi  yoki  yumalab  ketishi  mumkin. 
Natijada