O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “iqtisodiyot” fakulteti

 

---

2.2. Byudjet daromadlarini to’g’ri shaklantirishda moliya va soliq 

organlarining vazifalari 

 

 

Mahalliy  byudjet  tushumini  takomillashtirish  hisobotiga  mahalliy  hokimyat 

organlar  hududlarida  joylashgan  korxonalar  faoliyatining  samaradorligini 

oshirishdan manfaaatdor bo’ladi. Soliqlarning to’lanishi ustidan nazoratiga qiziqish 

paydo bo’ladi. 

Bugun  mahalliy  hokimyatlarning  byudjetini  shaklanishida  real  amaliy 

qadamlar  yo’qligi  uchun,  ma’muriy  hududlarning  daromadlari  yuqori  byudjet 

mablag’laridan shakllanmoqda. 

Davlat  byudjetining  daromadlari  barqarorligini  ta’minlaydigan  mahalliy 

byudjetni  mustahkamlaydigan  asosiy  yo’lardan  biri  ularning  mustaqilligi  va 

imkoniyatlarini oshirish zarurdir. 

Viloyat,  shahr,  tuman  hokimyat  organlari  doimo  mahalliy  byudjetning 

daromadlarini  oshirish  va bu  mablag’lardan samarali  foydalanish kerak. Mahalliy 

hokimyat organlari kerakli, jumladan mahalliy byudjet daromadini kamaytiradigan 

xarajatni qayta ko’rish, balanslashgan sog’lom, yetarli byudjetni shaklantirish. 

Davlat  byudjeti  daromadlari  shakllanishida  soliq  va  yig’imlar  tushumini 

ta’minlash  talab  etiladi,  bu  vazifaning  hal  etilmaganligi  soliq  siyosati 

samaradorligini past ekani, soliq funkisyalarini bajarmagidan dalolatdir. 

Davlat byudjeti daromadlariga ta’sir etuvchi omillar: 

-

 

Makroiqtisodiy  ko’rsatkichlar,  ya’ni  YAIM  hajmi,  narxlarning  o’sish 

darajasi, bandlilik va aholi daromadlari; 

-

 

Davlat fiskal siyosati,ya’ni soliq stavkalarini o’zgartirish, imtiyozlar berish, 

xarajatlarni kamaytirish yoki aksi; 

-

 

Va boshqalar. 

Davlat  byudjeti  to’lovlari  vaqtida  bajarilmasligi,  zarur  daromadlari  vaqtida 

olinmasligi va xarjatlarni moliyalashda jiddiy muammolarga sababdir. To’lovlarni 

to’lov intizomi mustahkamlash ilmiy to’liq yechimini topmagan desak bo’ladi.