Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Qonuniylikni 

ta’minlashda 

Konstitutsiyaning 

ahamiyati

3-§.

---

439

XXI bob.

 Qonuniylik va 

huquqiy tartibot. Intizom

g‘oya va talablarni aholi, ayniqsa, yoshlar ongiga singdirish faoliyati muntazam 

tus oldi. Ommaviy axborot vositalarida Konstitutsiyaning mazmuni, mohiyati, 

jamiyat hayotida tutgan o‘rni, inson va fuqarolarning huquq va erkinliklarini 

ta’minlashdagi ahamiyatini yoritish keng o‘rin egalladi. 

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 3-bobida Konstitutsiya va 

qonunlarning ustunligi prinsipi mustahkamlangan. Unga ko‘ra, O‘zbekiston 

Respublikasida Konstitutsiya va qonunlarning ustunligi so‘zsiz tan olinadi. 

Davlat, uning organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalari, fuqarolar 

Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq ish ko‘radilar. Konstitutsiyaning birorta 

qoidasi O‘zbekiston Respublikasi huquq va manfaatlariga zarar yetkazadigan 

tarzda talqin etilishi, birorta ham qonun yoki boshqa normativ-huquqiy hujjat 

Konstitutsiya normalariga va qoidalariga zid kelishi mumkin emas (15–16-mod-

dalar).

Qonuniylikning belgilaridan biri bo‘lgan barcha huquq subyektlari 

uchun qonun talablarining istisnosiz majburiyligini jamiyatdagi demokratik 

teng huquqlilik prinsipidan ajratib bo‘lmaydi. Qonun hamma uchun joriy qili-

nadi.  Qonun oldida hamma teng. Qonunni bajarmaganlik yoki buzganlik 

uchun kim bo‘lishidan qat’i nazar, javobgarlikka tortiladi va buning uchun u 

asos hisoblanadi. Jamiyatda davlat organlari va jamoa tashkilotlari, shuning-

dek, mansabdor shaxslar va fuqarolar uchun qonun (huquq) talablariga rioya 

etish majburiyati tengdir.

Shunday qilib, Konstitutsiya jamiyat hayotida qonuniylikka rioya 

etilishining negizi hisoblanadi. Fuqarolarning umumiy madaniy saviyasi, dav-

lat apparati xizmatchilarining huquqiy bilim darajasining yuksakligi qonuniy-

likni ta’minlashning muhim omilidir.

 

Huquqni amalga oshirish va huquqiy 

norma talablarini bajarish qonuniylikning 

asosiy talabidir. Bu talabning amalga oshiri-

lishi, erkin ijtimoiy munosabatlarda shunday 

tartibni o‘rnatishga olib kelishi kerakki, bunda subyektiv huquq qarshiliksiz 

amalga oshirilishi, yuridik majburiyatlar esa, og‘ishmay bajarilishi lozim. Qo-

nuniylik asosida o‘rnatilgan bunday tartibot huquqiy tartibot deyiladi. Demak, 

huquqiy tartibot qonuniylik talablarini amalga oshirish asosida vujudga kelgan 

ijtimoiy munosabatlarning muayyan holatidir. Qonuniylik bilan huquqiy tartibot 

bir-biridan farq qiladi: qonuniylikning mazmuni huquqiy normalarga qat’iy va 

og‘ishmay rioya etishda ifodalansa, huquqiy tartibot esa, ijtimoiy munosabatlar 

ishtirokchilarining xulq-atvori, ularning subyektiv huquq va majburiyatlariga