Hamidova Dilbar G`Iyosovna

Suyaklar tasnifi  

Suyaklar shakliga ko`ra quyidagi guruxlarga bo’linadi: 

 

1-Naysimon: 

A. Uzun naysimon (elka, bilak tirsak, son suyaklari) 

B. Kalta (qo’l va oyoq panja suyaklari) 

---

 

10 

 

2-G`ovak.  

A. Uzun (qovurg’a, to’sh suyagi) 

B. Kalta (umurtqa, qo’l va oyoq panja suyaklari) 

V. Sesamasimon (tizza qopqog’i va nuxasimon suyak) 

 

3-Yassi. (peshona, tepa, ensa, ko’rak va chanoq suyaklari). 

 

Xar  qaysi  naysimon  suyaklarning  o’rta  qismi  diafiz  (tanasi),  oxirgi  ikki 

uchlari  tanaga  yaqin  uchlari  proksimal  epifiz  va  tanadan  yiroq  uchi  distal  epifiz 

deb  nomlanadi.  Diafiz  bilan  epifiz  oraligi  metafiz  deyilib,  suyakning  usish 

sohasiga to’g’ri keladi. Suyakning oxirgi uchlaridagi bo’rtma, do’mboq va shunga 

o’xshash  hosilalar  apofiz  deyiladi.  Aynan  shu  hosilalarga  boylamlarning  birikishi 

suyak  bo’g’imini  mustahkamlasa,  mushaklar  birikishi  bo’g’imdagi  harakatni 

yuzaga  keltiradi.  Naysimon  suyakning  ko’ndalang  kesimi  ko’zdan  kechirilganda, 

sirtki  yuzasi  suyak  usti  pardasi  (periosteum)  bilan  qoplangan,  u  ikki  kavatdan 

iborat.  Tashqi  kavati  yupqa,  pishik  fibrioz  tolalaridan  tashkil  topgan,  uning  ichki 

qavatidagi  osteogen  xujayralari  suyakning  eniga  o’sishiga  imqon  beradi.Suyak 

pardasidagi  teshiklar  esa  qon  tomirlar  va  asab  tolalari  o’tadigan  oziqlantiruvchi 

teshik bo’lib xizmat qiladi 

Suyakning  ichki  tuzilishi  2  xil  moddadan  hosil  bo’lgan  tashqi  tomoni  zich 

ya'ni,  qattiq  (substantia  compacta)  moddadan  tuzilgan  bo’lib  suyak  pardasi  bilan 

bevosita  birikadi,  g’ovak  modda  (sustantia  spangiosa)  suyakning  ichki  tomonida 

joylashgan  bo’lib  mayda-mayda  turga  o’xshash  katakchalar  hosil  qilib  suyak 

ko’migiga  davom  etadi.  Unda  qizil  va  sariq  ilik  hamda  qon  tomirlar  talaygina 

bo’lib,  suyak  nayi  (kanali)ga  ochiladi.Kalla  skeletidagi  ba'zi  suyaklar  tanasida 

bo’shliqlar  borligi  bilan  boshqa  suyaklardan  farq  qiladi  va  xavo  saqlovchi 

(pnevmosteum)  suyaklar  deb  ataladi.  Bunday  suyaklarga  peshona,  ponasimon 

(asos),g’alvirsimon  va  yuqori  jag’  suyaklari  kiradi,  bo’shliqlar  ko’z  kosasi  va 

burun  bo’shlig’i  atrofida  joylashgan  bo’lib  o’ziga  xos  funksional  xususiyat  kasb 

etadi, ya'ni so’zlashganda tovushni jarangdorligini hamda kalla skeleti yengilligini 

ta'minlaydi. Chakaloqlarda bu bo’shliqlar shakllanmagan bo’ladi. 

  

Katta  yoshdagilarda  bu  bo’shliqlarda  yiring  yoqi  qon  tuplangan  xollarida 

---

 

11 

tovush jarangdorligi bo’ziladi va boshqa asoratlarga olib kelishi mumqin. Shuning 

uchun bu xastalikni faqatgina jarroxlik usulida davolashga to’g’ri keladi.