Qo’llanma / "Iqtisodiy ta’limda o’qitish texnologiyasi" seriyasidan Samarqand

 
 
 
 
 
 
 
4 - ilova (2.2) 
1§. “Institut” va “norma” tushunchalarining mohiyati 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2§. Rasmiy va norasmiy normalar va ularning shakllanishi 
 
Mavzuni jonlantirish uchun blis so’rov savollari 
 
Institutlar jamiyat hayotida muhim o’rin tutadi. Agar bir daqiqaga 
barcha  institutlar  yo’q  bo’lib  ketganligini  tasavvur  qiladigan  bo’lsak,  u 
holda tartibsizlik boshlanib ketib, bu o’z navbatida abadiy davom etmas 
edi.  Chunki  insonlarning  o’z  hayotini  tartibga  keltirishga  urinishlari 
yangi institutlarning paydo bo’lishiga olib kelgan bo’lar edi. 
Institut
  –  bu  jamiyat  a’zolari  o’rtasidagi  o’zaro  munosabatlarni 
belgilab  beruvchi  rasmiy  qoidalar  va  norasmiy  normalar  tizimi. 
Institutlar  asosini  uning  tarkibiy  qismlari  hisoblangan  normalar  tashkil 
etadi.  
Norma
 – institusional muhitda individlarning o’z tanlovini amalga 
oshirishda  foydalaniladigan  asosiy  unsur  hisoblanadi.  Ushbu  unsur: 
tartibni  saqlash  funksiyasiga  ega;  o’zaro  hamkorliklar  tizimida 
majburiy  xatti-harakat  bajarilishini  talab  etadi;  shaxslar  xatti-
harakatidagi  ijtimoiy,  iqtisodiy,  yuridik  sanksiyaga  tayanuvchi 
muntazamlik  hamda    muqarrarlikni  aks  ettiradi;  shaxsning  turli 
vaziyatlarda o’zini qanday tutishi lozimligini belgilaydi.   
 
 
1.
 
Institutlar nima? Ularning ta’riflarini keltiring. 
2.
 
Institutlar tarkibiy qismlariga nimalar kiradi? 
3.
 
Rasmiy  va  norasmiy  normalar  qanday  yuzaga 
keladi? 
4.
 
Norasmiy qoidalarning jamiyatdagi roli nimada? 
5.
 
Institusional  matrisa  ta’rifini  keltiring  va  uning 
g’oyasi nimadan iborat? 
6.
 
Norma bazaviy institut ekanligini izohlang. 
 
 

---

 
39