Agrotexnologiyalar instituti

 
6. ILMIY-TADQIQOT NATIJALARINI STATISTIK TAHLILI. 
Biologik tadqiqotchisi, asosan, sifat tarkibi bir jinsli bo‘lgan to‘plam,variantlar. 
Jonli  organizmning  rivojlanishi  juda  ko‘p  va  deyarli  turilicha  bo‘lgan  ichki  va 
tashqi sharoitlar bilan belgilanadi; biror ikkita individ uchun bu shart-sharoitlar bir xil 
bo‘lmaydi.  SHu  sababli  individlarning  son  yoki  sifat  belgilari  o‘rganilayotganda  bir 
emas,  balki  bir  qator  qiymatlar  hosil  bo‘ladi,  chunki  bir  to‘plamdagi  individlar  bir-
biridan ozmi-ko‘pmi farq kiladi. 
Sifat  tarkibi  nisbatan  bir  jinsli  bo‘lib,  bir  belgiga  tegishli  bo‘lgan  o‘zgaruvchi 
qiymatlar  to‘plami  statistik  to‘plam  deyiladi.Statistik  to‘plamning  har  bir  elementi 
varianta  deyiladi,  to‘plamdagi  variantlar  soni  esa  to‘plamning  hajmi 
deyiladi.(masalan, 1-jadvaldagi to‘plamning hajmi 10, 2-jadvaldagi to‘plamning hajmi 
esa  100).  Odatda,  variantlar  x
1,
  x
2
,....,  x
n
  harflar  bilan  belgilanadi;  bu  yerda  xg 
variantadagi g indeks variantaning tartib nomerini bildiradi. 
Ko‘p tasodifiy sabablar ta‘sirida o‘zglarib, turli qiymatlar qabul qilishi mumkin 
bo‘lgan  X  miqdor  tasodifan  miqdor  deb  ataladi.  Variantalar  X  tasodifiy  miqdorning 
son qiymatlaridan iboratdir. 
Belgilar ikki xil sifat  va  son belgilarga  ajraladi. Bir-biridan sifati  farq qiladigan 
variantalar sifat variantalar deyiladi. Masalan, uy hayvonlari to‘plamini tusi bo‘yicha 
harakterlayotgan  bo‘lsak,  u  vaqtda  har  bir  varianta  oldindan  qabul  qilingan:  qora, 
malla, qora-chipor, qora malla va x.z. tuslarga mos sifat  harakteristikasini qabul qilish 
kerak. 

---