Agrotexnologiyalar instituti

DORIVOR O‟SIMLIKLARDA ILMIY IZLANISH ASOSLARI 
 
174 
 
–  muayyan  xududdan  xomashyo  bazasi  zahirasiga  zarar  keltirmasdan  bir  yil 
davomida  tayyorlanadigan  xomashyo  miqdori.  Bu  miqdor  e.z  ning  t.a.ga  nisbati 
bilan aniqlanadi. 
2.Hisob (o’lchov) maydonchasi
 
Yillik  tayyorlov  hajmi  (Y.t.h.)     Ekspluatatsion  zahirasi  (E.z.)    
Tayyorlov aylanmasi (T.a.)
 Kvadrat-katak (kv.setka) – hajmi 1 m
2
 bo‘lgan, nozik 
sim yoki pishiq ip bilan ajratilgan, har bir katagi 1 dm
2
 li va 100 ta katakdan iborat 
yog‘och,  plastik  yoki  metalldan  tayyorlangan  asbob.  Har  bir  katak  1%ni  tashkil 
qiladi.  Kvadrat-katak  hisob  maydonchasiga  ustki  tomondan  qo‘yiladi  va  kataklar 
o‘rganilayotgan o‘simliklar yer ustki qismlari bilan qanday darajada qoplanganligi 
aniqlanadi.  Qoplangan  kataklar  miqdori  o‘lchov  maydonchasining  o‘simliklar 
bilan  qoplanganlik  foizini  ko‘rsatadi.  Ramenskiy  katakchasi  –  shakli  to‘g‘ri 
to‘rtburchak  bo‘lgan,  2x5  sm  yoki  2x10  sm  o‘lchamli,  jami  10  ta  katakchadan 
iborat  plastik  yoki  yog‘ochdan  tayyorlangan  asbob.  Har  bir  katakcha  10% 
qoplanishni ifodalaydi. Masala: Chotqol tog‘ tizmasi Qo‘ng‘irbuqa tog‘i xududida 
tarqalgan sanchiqo‘t (
Thalictrum minus L.
) populyatsiyalari o‘rganildi. Xududning 
ekologik sharoitlari farq qiluvchi 5 ta (Archali, Irg‘ayli, Qo‘rg‘oz, Lolazorsoy va 
Qoronqulsoy)  qismidan  jami  20  ta  va  hajmi  1  m2  dan  iborat  bo‘lgan  o‘lchov 
maydonchalari o‘rnatildi.