Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва

Korxonani moliyalashtirish manbalari
 
 
Ichki manbalar
  sifatida korxonaning o‘z mablag‘lari –  foyda va amortizatsiya ajratmalari 
hisoblanadi. 
Korxonani moliyalashtirish manbalari 
Ichki  
Tashqi 
 
Rivojlantirish  
fondlari 
Aksiyalar-
ning 
qo‘shimcha 
emissiyasi 
Korxona 
integra-
tsiyasi doi-
rasidagi 
mablag‘lar 
 
Tijorat 
kreditlari 
 
Bank kreditlari 
va ssudalar 
 
Davlat 
kreditlari 
 
Davlat 
investitsiya-
lari 
 
Kreditlashtirishning an’anaviy shakllari 
 
Kreditlashtirishning noan’anaviy shakllari 
Sotuvchi va 
xaridorlarning turli 
muddatli kreditlari 
Garov 
asosidagi 
ssuda 
 
Veksellar 
(trattlar) 
 
Kredit 
liniyalari 
 
Faktoring  
 
Lizing  
 
Forfeyting  

---

 
 
 
66
 
 
Korxonaning pul mablag‘lari – 
korxonaning naqd va naqdsiz ko‘rinishda to‘plangan 
pullari. Ba’zida pul mablag‘lariga qo‘shimcha yuqori likvidli qimmatli qog‘ozlar ham kiritladi. 
Foydani qayta investitsiyalash
  –  bu o‘z faoliyatini kengaytirayotgan korxonani 
moliyalashtirishning eng qulay va nisbatan arzon shakli.
 
Moliyalashtirishning 
tashqi manbalarini 
xususiyatlari quyidagilardan iborat: 
1. 
Jalb qilingan investitsiyalar:  
- investorni yuqori foyda va korxonaning o‘zi qiziqtiradi;  
-  investor qachondir investitsiyadan voz kechish maqsadiga ega bo‘lishi (bo‘lmasligi) 
mumkin;  
- investor mulkining ulushi uning investitsiyalarini korxonaning barcha kapitaliga nisbatidan 
aniqlanadi.  
2. 
Qarzli investitsiyalar:  
- korxona kontrakt bo‘yicha qarz summasini qaytarish majburiyatini oladi;  
- qarz olingan shartlarga muvofiq tarzda so‘ndirilishi kerak;  
- korxona olingan qarz uchun foizlar to‘laydi;  
- korxona kreditor uchun zarur va maqbul kafolatlarni beradi;  
- agar kredit muddatlarida qaytarilmasa, kreditor kafolatlarni olib qo‘yishi mumkin;  
- qarz summasi qaytarilganidan so‘ng kreditor odidagi majburiyatlar to‘xtaydi.  
Moliyalashtirish strategiyasi amalga oshirilayotganda, turli xil manbalardan mablag‘larni 
taqdim qiluvchi, quyidagi moliyaviy vositalar (moliyalashtirish sxemalari) qo‘llaniladi:  
- moliyaviy investorga ulushni sotish;  
- strategik investorga ulushni sotish;  
- venchurli moliyalashtirish;  
- qimmatli qog‘ozlarni ommaviy taklif qilish (IPO);  
- qimmatli qog‘ozlarni yopiq (xususiy) joylashtirish;  
- horijiy moliya bozorlariga chiqish;  
- bank kreditlari, kredit liniyalari, ssudalar;  
- tijorat (tovar) krediti;  
- davlat krediti (investitsion soliq krediti);  
- obligatsiyali qarz;  
- loyihaviy moliyalashtirish;  
- eksport operatsiyalarini sug‘urtalash;  
- lizing;  
- franchayzing;  
- faktoring;  
- forfeyting;  
- grantlar va hayriya badallari;  
- tadqiqotlar va ishlanmalar to‘g‘risida kelishuv- 
  lar;  
- davlat tomonidan moliyalashtirish;  
- veksellarni chiqarish;  
- o‘zaro hisob-kitoblar;  
- barter;  
- boshqalar.  

---

 
 
 
67
 
 
2
.