Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва

3.
 
Davlat moliyaviy nazoratining mazmuni 
 
O‘zbekiston Respublikasida 
davlat moliyaviy nazorati 
davlat mablag‘larini sarflash bo‘yicha 
qonunchilik va me’yoriy-huquqiy hujjatlarga, me’yorlarga, stpndartlarga va qoidalarga rioya etilishi 
ustidan nazorat bo‘yicha harakatlar va operatsiyalar yig‘indisini bildiradi. 
Davlat budjetini-shakllantirish va sarflanishidagi rezervlarni, moliyaviy va moddiy 
resurslarni boshqarishning barcha darajalarida operatsiyalarning maqsadga muvofiqligi va 
samaradorligini, qonuniylik tamoyillaridan chetga og‘ish va ularni buzishlarni aniqlash 
nazorat 
tizimi
  vazifasiga kiradi. 
Nazoratning maqsadi
  -  tuzatish choralarini ko‘rish, aybdorlarni 
javobgarlikga tortish va buzilishlarning oldini olishdan iborat. 
Davlat nazorat organlarining vazifasi, eng avvalo, davlat qonunlari va Prezident 
farmonlarining ijrosini; ajratilgan budjet mablag‘lari yo‘naltirilishining qonuniyligi, to‘g‘riligi va 
maqsadga muvofiqligini; hukumat va uning organlari faoliyatining samaradorligini, moliyaviy va 
moddiy resurslarni boshqarishning barcha darajalarida davlat mablag‘lari samarali va tejab 
sarflanishini tekshirishga yo‘naltirilishi kerak.  
Davlat  hokimiyati, birinchi navbatda,  qonun chiqaruvchi organlar va ijroiya hokimiyati 
organlari va nazorat qilish vakolatiga ega bo‘lgan boshqaruv organlari budjet-moliya nazoratining 
subyektlari sifatida ishtirok etadilar. O‘zbekistonda bu Oliy Majlis, Prezident devoni, Vazirlar 
Mahkamasi, Moliya vazirligi, Davlat soliq qo‘mitasi, Davlat bojxona qo‘mitasi, Markaziy bankdir. 
Davlat moliyaviy resurslarini boshqarish  –  jamiyat oldidagi ulkan mas’uliyat, shu sababli 
budjet–moliya nazorati boshqaruvning zaruriy elementi bo‘lishi shart. 
Budjet-moliya nazorati
  – 
davlat nazoratining asosiy turidir. 
Budjetning daromad va xarajat qismlarini tekshirish vazifasi faqat budjet-moliya nazoratiga 
xos bo‘lib, u moliyaviy nazoratning  mohiyatini g‘oyat yorqin aks ettiradi.  Hozirgi kunda davlat 

---

 
 
 
43
 
 
budjeti oldida turgan vazifalarni qay darajada amalga oshirilishi, moliyaviy nazorat tizimining qay 
darajada shakllanganligi bilan belgilanadi.  
Shuningdek, davlat budjet mablag‘laridan foydalanishda huquqiy tartiblarga rioya etilishini 
kuzatib borish, amalga oshirilayotgan moliyaviy harakatlarning iqtisodiy asoslanganligi va 
samaradorligini bu harakatlarning davlat oldida turgan vazifalarga muvofiq kelishini moliyaviy 
nazoratini olib borish iqtisodiy sharoitlardan kelib chiqmoqda. 
Davlat moliyaviy nazorati davlatning moliyaviy siyosatini amalga oshirilishiga, budjet 
mablag‘laridan samarali foydalanish sharoitlarini yaratishga ko‘maklashadi. Birinchi navbatda u 
barcha 
darajadagi budjetlarning va budjetdan tashqari fondlarning tuzilishi, ko‘rib chiqilishi, tasdiqlanishi va 
ijrosi ustidan, korxonalar va tashkilotlar, banklar va boshqa moliya muassasalarining moliyaviy 
faoliyati ustidan nazoratni 
nazarda tutadi. Iqtisodiyotning nodavlat sektori ustidan  davlat moliyaviy 
nazorati faqatgina ularning davlat oldidagi moliyaviy majburiyatlarini bajarilishiga, shu jumladan 
soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni to‘lanishi, kreditlar va boshqa mablag‘lardan foydalanishning 
qonuniyligi va maqsadliligiga rioya qilinishi, pulli hisob-kitoblarni tashkil qilishda hukumat tomonidan 
o‘rnatilgan qoidalarning bajarilishi, buxgalteriya hisobi va hisobotlarini yuritilishiga tegishlidir.