Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва

Pensiya fondi
 – bu pensiya bilan ta’minlovchi davlat moliya boshqaruvining organidir.  
Pensiya  fondi  bilan  davlat  budjetining  farqli  tomoni  shundan  iboratki,  o‘z  resurslarining 
xissasi  balandligi  va  markazlashtirilgan  manbalardan  katta  mablag‘  va  dotatsiyalarni  rad  etadi. 
Maxsus  pensiya  to‘lovlari  ijtimoiy  sug‘urta  doirasida  shaxsiy  funksional  vazifaga  ega  bo‘lib, 
tushumlar va mablag‘lar bilan qo‘shilmagan holda Pensiya fondida to‘planadi.  
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2004-yil 21-oktabrdagi 490-son qaroriga 
asosan  O‘zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi  huzuridagi  budjetdan  tashqari  Pensiya 
jamg‘armasi  to‘g‘risida  Nizomga  asosan  jamg‘arma  daromadlari  quyidagi  manbalar  hisobiga 
shakllantiriladi:  
a) majburiy ajratmalar va badallar: 

 
mulkchilik shakllaridan qat’i nazar, yuridik shaxslarning mehnatga haq to‘lash fondidan 
yagona ijtimoiy to‘lov tushumlarining belgilangan miqdori; 

 
alohida yuridik shaxslarning ijtimoiy sug‘urta badallari; 

 
yuridik  shaxs  bo‘lmasdan  tadbirkorlik  faoliyati  bilan  shug‘ullanuvchi  jismoniy 
shaxslarning ijtimoiy sug‘urta badallari; 

 
fuqarolarning ish haqidan sug‘urta badallari; 

 
qo‘shilgan  qiymat  solig‘i  va  aksiz  solig‘i  chiqarib  tashlangan  holda  korxonalar, 
muassasalar  va  tashkilotlarning  tovarlar  sotish  (ishlar,  xizmatlar  ko‘rsatish)  hajmidan  ajratmalari. 
Bunda uzoq muddatli aktivlar va o‘zi foydalanadigan boshqa mol-mulkni sotish majburiy mablag‘ 
ajratish obyektiga kiritilmaydi. 
b) boshqa to‘lovlar: 

 
"Fuqarolarning  davlat  pensiya  ta’minoti  to‘g‘risida"gi  O‘zbekiston  Respublikasi 
qonunining  15-moddasiga  muvofiq  tayinlangan  mehnatda  mayib  bo‘lganlik  yoki  kasb  kasalligi 
oqibatida  nogiron  bo‘lganlarga  pensiya  to‘lash  xarajatlarini  qoplash  uchun  regressiv  talablar 
(da’volar) bo‘yicha ish bepuvchilap va fuqapolapdan undiriladigan mablag‘lap; 

 
"Fuqarolarning  davlat  pensiya  ta’minoti  to‘g‘risida"gi  O‘zbekiston  Respublikasi 
qonunining 14-moddasiga muvofiq muddatidan oldin tayinlangan pensiyalarni to‘lash xarajatlarini 
qoplash uchun o‘tkaziladigan O‘zbekiston Respublikasi Mehnat vazirligining Ish bilan ta’minlashga 
ko‘maklashish jamg‘armasi mablag‘lari; 

 
"Fuqarolarning  davlat  pensiya  ta’minoti  to‘g‘risida"gi  O‘zbekiston  Respublikasi 
qonunining 12-moddasiga  muvofiq  tayinlangan imtiyozli pensiyalarni to‘lash xarajatlarini  qoplash 
uchun o‘tkaziladigan korxonalar, muassasalar va tashkilotlar mablag‘lari; 

 
dehqon xo‘jaliklari a’zolarining ixtiyoriy ravishda to‘lanadigan sug‘urta badallari; 

 
hisoblangan  jarimalar  summalarining  bir  qismi,  qonun  hujjatlariga  muvofiq  soliq 
organlarini  rivojlantirish  jamg‘armasiga  undiriladigan  summalardan  tashqari,  majburiy  ajratmalar, 
badallar va boshqa to‘lovlar o‘z vaqtida to‘lanmaganligi uchun penyalar; 

 
korxona  tugatilganda,  mehnat  vazifalarini  bajarish  bilan  bog‘liq  holda  mayib  bo‘lgan, 
kasb kasalligiga uchragan yoki sog‘lig‘iga boshqacha shikast yetkazilgan xodimga zararni qoplash 
uchun to‘lanadigan summalar; 

 
qonun  hujjatlarida  taqiqlanmagan  boshqa  manbalar,  shu  jumladan  ixtiyoriy  badallar 
mablag‘lari, xorijiy investitsiyalar va kreditlar. 
2009-yil  1-yanvardan  boshlab  O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  29-dekabr  2008-
yildagi  PQ-1024-sonli  «O‘zbekiston  Respublikasining  2009-yilgi  asosiy  makroiqtisodiy 
ko‘rsatkichlari va davlat budjeti parametrlari to‘g‘risida»gi qaroriga asosan Pensiya jamg‘armasiga 
majburiy ajratmalarning miqdori quyidagicha belgilangan:  

---

 
 
 
116
 
 

 
ish  haqi  fondiga  nisbatan  23,6  %  miqdoridagi  sug‘urta  badallari  (24,0 % yagona 
ijtimoiy to‘lov tarkibida); 

 
mulkchilik shakllaridan qat’iy nazar korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning sotilgan 
mahsulotlarining amaldagi hajmining 1,0 % miqdoridagi majburiy ajratmalari summasi;  

 
fuqarolar ish haqining 3,5 % miqdoridagi majburiy sug‘urta badallari;  
Sug‘urta  badallari  soliqlarni  ushlashni  hisobga  olmagan  holda,  moliyalashtirish 
manbalaridan  qat’iy  nazar  amaldagi  qonunchilikka  muvofiq  chiqarilgan  nizomlar,  qarorlar  va 
boshqa  me’yoriy  hujjatlarga  ko‘ra  mazkur  korxona  tomonidan  hisoblanadigan  ish  haqlarining 
barcha turlariga hisoblanadi. Sug‘urta badallari quyidagi turdagi to‘lovlarga hisoblanmaydi:  

 
foydalanilmagan ta’til uchun kompensatsiyalar; 

 
ishdan bo‘shash chog‘idagi chiqish nafaqasi;  

 
moddiy yordam ko‘rinishida beriladigan pul nafaqalarini har xil turlariga;  

 
kompensatsiya to‘lovlariga;  

 
bepul ovqatlar qiymatlariga va boshqalar.  
Jamg‘arma mablag‘lari quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha sarflanadi: 
a) ishlamaydigan fuqarolarga: 

 
ijtimoiy ta’minot bo‘limlari tomonidan tayinlanadigan pensiyalar; 

 
bolalikdan nogironlarga, davlat pensiya ta’minoti olish huquqiga ega bo‘lmagan keksa va 
mehnatga layoqatsiz fuqarolarga nafaqalar; 

 
qonun  hujjatlariga  muvofiq  Jamg‘arma  mablag‘laridan  moliyalashtiriladigan  boshqa 
kompensatsiya to‘lovlari to‘lash uchun; 
b) ishlaydigan fuqarolarga: 

 
ijtimoiy ta’minot bo‘limlari tomonidan tayinlanadigan pensiyalar; 

 
vaqtincha mehnatga layoqatsizlik nafaqalari; 

 
homiladorlik va tug‘ish nafaqalari; 

 
bola tug‘ilganda beriladigan nafaqalar; 

 
dafn marosimi nafaqalari; 

 
16 yoshgacha bo‘lgan nogiron bolaning ota-onalaridan biriga (vasiyga, homiyga) bir oyda 
bir qo‘shimcha dam olish kuni uchun to‘lovlar; 

 
qonun  hujjatlariga  muvofiq  Jamg‘arma  mablag‘laridan  moliyalashtiriladigan  boshqa 
kompensatsiya to‘lovlari uchun sarflanadi. 
Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  aholi  migratsiyasi  tendensiyasi  tez  oshib  bormoqda.  Shuning 
munosabati bilan mablag‘larni tez orada aniq bir hududga o‘tkazish zarur bo‘ladi. Tijorat faoliyati 
hisobida  fondga  qo‘shimcha  mablag‘  topishga  ham  ruxsat  beriladi.  Maoshlarning  o‘sib  borishi  va 
yashash  sharoiti  qimmatlashib  borayotganligi  munosabati  bilan  pensiyalarning  miqdori  ham 
o‘zgarib turadi. Pensiya fondining mablag‘lari mahalliy banklar hisoblarida to‘planadi. Markazdan 
esa, faqatgina kerakli to‘lov topshiriqnomalari beriladi.  
O‘zbekiston  Respublikasi  ijtimoiy  ta’minot  vazirligi  huzuridagi  Pensiya  fondining 
mablag‘lari  bank  muassasalaridagi  joriy  hisob  varaqalarida  saqlanadi.  Hisob  varaqlar  O‘zbekiston 
Respublikasining  Markaziy  banki,  Pensiya  fondi  bilan  kelishilgan  holda  belgilaydigan  tartibda 
ochiladi.  Pensiya  fondining  mablag‘laridan  pensiyalar,  vaqtinchalik  mehnatga  layoqatsizlik, 
homiladorlik  va  farzandni  tug‘ish,  farzandning  tug‘ilishidagi  va  dafn  qilish  marosimi  uchun 
nafaqalarning to‘lanishi xarajatlari mablag‘ bilan ta’minlanadi.  
Pensiya  fondi  idoralari  Pensiya  fondi  budjetining  ijro  qilinishi  bo‘yicha  O‘zbekiston 
Respublikasi  Moliya  vazirligi  tasdiqlagan  budjetdagi  korxona  va  tashkilotlar  uchun  buxgalterlik 
hisobining  hisob  varaqlari  rejasini  qo‘llagan  holda  hisob  yuritadilar  va-yilning  har  choragida 
Pensiya fondi budjetining ijro etilishi haqida moliyaviy hisobotlarni tuzadilar.